Fourth polish deportation to the Soviet Union in May and June 1941. Background, life in exile and fate after the war.

Czwarta deportacja ludności polskiej roku w głąb ZSRR przeprowadzona w maju i czerwcu 1941 objęła przede wszystkim środowisko inteligenckie, rodziny kolejarzy, wykwalifikowanych robotników, uchodźców z zachodnich województw Polski poszukujących schronienia na Wileńszczyźnie, wreszcie osoby aresztowane przez NKWD w drugim roku okupacji sowieckiej. Celem tej akcji było oczyszczenie obszarów nadgranicznych i usunięcie tzw. „wrogów ustroju”. Deportowani, zaliczeni do kategorii „zsylnoposieleńców”, zesłani zostali na okres 20 lat . W maju rozpoczęto wysiedlenie ludności z tzw. Zachodniej Ukrainy, w czerwcu z Zachodniej Białorusi i republik nadbałtyckich – Litwy, Łotwy i Estonii. Cała akcja przesiedleńcza odbywała się w następujących po sobie etapach, aż do pierwszego dnia wojny niemiecko – sowieckiej, co spowodowało, że większość transportów utknęła w drodze i nie dotarła na miejsce przeznaczenia, czyli do: Kraju Krasnojarskiego, Kraju Ałtajskiego, obwodu nowosybirskiego oraz Kazachstanu. Specyfiką czwartej deportacji były pora roku; letnie upały sprawiały, że kilkudniowa podróż stawała się niezwykle uciążliwa, tym bardziej, że odbywała się po silnym ostrzałem niemieckich sił.Życie ludności deportowanej na tereny Związku Radzieckiego zależało przede wszystkim od miejsca zesłania. Rodzaj pracy oraz warunki zakwaterowania były zupełnie inne w syberyjskiej tajdze, a inne w kazachskich stepach. W duże mierze zależało to od warunków klimatycznych. Różnice wynikały również z odległości miejsca zamieszkania deportowanych od wiosek, miast oraz istnienia szkół, szpitali, czy choćby sklepów w osiedlach. Na te wszystkie podstawowe czynniki nakładały się również kontakty z miejscową ludnością, kierownikami osiedli robotniczych oraz z funkcjonariuszami NKWD. Masowe deportacje przeprowadzane z rozkazu władz radzieckich w okresie drugiej wojny światowej, pozostają do dnia dzisiejszego ważnym elementem polskiej pamięci historycznejThe fourth deportation of polish population to USSR took place in May and June in 1941. The deportation embraced members of intelligentsia, families of railway men, qualified workers, refuges from the western provinces of Poland, who sought for asylum in Vilnius, and finally people arrested by NKVD during the second year of the soviet occupation. The aim of this campaign was removal from the border areas so-called “enemies of the system”. Deported were categorizes as “zsylnoposielency” and were exiled for 20 years. In May was launched the displacement of population from so-called Western-Ukraine, in June from Western Belarus and from Baltic Republics: Lithuania, Latvia, and Estonia. The whole campaign was carried out in successive stages until the first day of the German-Soviet War,. Beginning of war caused that most of the transports got stuck and did not reach the place of destination: Krasnoyarsk Krai, Altai Krai, Novosibirsk Oblast and Kazakhstan. What made the fourth deportation so odd from others was the season of the year. Summer heat caused that few-days-lasting travel was a real burdensome, what is more the transport took place under fire from Germans military forces. The life of deported people in the USSR depended on the place of exile. Types of work, accommodation, were totally different in Siberia and Kazakh steppes, the key factor were of course climatic conditions. Varieties were connected with the distance from cities, schools, hospital, shops, those basic facilities made a real difference for the deported people. Contacts with the locals, housing managers and NKVD officers were also essential to made their lives bearable or not during the time of exile. Deportation on the mass scale launched by order of the soviet government during the World War II is still very important component of polish historical memory