The problem of subjectivity in the poetry of Wislawa Szymborska

W mojej pracy zajmuję się próbą omówienia wieloaspektowego problemu podmiotowości w poezji Wisławy Szymborskiej. Mimo istnienia licznych opracowań dotyczących twórczości noblistki, okazuje się, że zagadnienie „ja” lirycznego nie doczekało się stosownego omówienia. Uważam, że w odróżnieniu od nowoczesnych teorii podmiotu, Wisława Szymborska konsekwentnie broni w swoich wierszach autonomii instancji nadawczej tekstów. By wybrać odpowiednią metodologię badawczą, która przyświecać będzie mojej pracy, postanowiłam najpierw omówić zagadnienie podmiotowości literackiej w kontekście teoretycznoliterackim. W teoretycznej części pracy dokonałam swoistego przeglądu tradycyjnych i nowoczesnych ujęć problemu, rozpatrując szczegółowo między innymi klasyczne źródła podmiotowości, XX-wieczny kryzys podmiotu, współczesny powrót stabilności podmiotu i inne istotne w kontekście tematu ciekawe zagadnienia. Największą użyteczność metodologiczną w stosunku do analizy poezji Wisławy Szymborskiej odnalazłam w teorii podmiotu czynności twórczych Janusza Sławińskiego oraz sformułowanej przez Ryszarda Nycza koncepcji podmiotu sylleptycznego. Z połączenia tych dwóch linii myślowych powstało założenie metodologiczne pracy. Przejawy „ja” lirycznego jej poezji analizowałam zatem poprzez jednoczesne pojmowanie podmiotowości jako realnej, sprawczej a równocześnie fikcyjnej i kreacyjnej Skupiłam się na rozproszonej, chwilowej, momentalnej i śladowej obecności podmiotowości literackiej wierszy Wisławy Szymborskiej zebranych w autorskim wyborze pod oczywistym tytułem "Wiersze wybrane". Po krótkim komentarzu dotyczącym wczesnej, niedojrzałej poezji noblistki, przeszłam do obszernej analizy stosunkowo jednolitego światopoglądu obecnego w wykrystalizowanej poezji wieku dojrzałego. Zajęłam się trzema blokami zagadnień, a mianowicie podmiotem chwilowym i zagubionym, podmiotem o zewnętrznym punkcie widzenia oraz ironicznym podmiotem wszechwiedzącym. Część interpretacyjną pracy podzieliłam na trzy rozdziały o następujących tytułach: „Kształtowanie się podmiotowości w poezji Wisławy Szymborskiej”, „Formy liryki pośredniej w poezji Wisławy Szymborskiej”, „Wisława Szymborska – ironiczny kreator światów możliwych”.In my dissertation I attempted to discuss the multidimensional problem of subjectivity in the poetry of Wislawa Szymborska. Despite the existence of numerous studies on her works, it appears that the issue of lyric "I" is passed over the relevant discussion. I believe that in contrast to the modern theory of the subject, Wislawa Szymborska consistently fights for the poetic autonomy of subject. To select an appropriate research methodology, which will be guided by my work, I decided to address first the issue of subjectivity in the context of literary theory. In the theoretical part of the work I conducted a kind of review of the traditional and modern approaches to the problem, examining in detail: classical sources of subjectivity, the twentieth-century crisis of the subject, the modern return of stability and other relevant issues in the context of the dissertation. I found the greatest utility of the methodology to analyzing Wislawa Szymborska's poetry in the theory of creative entity by Janusz Slawinski and the concept of the sylleptic subject by Ryszard Nycz. The combination of these two approaches formed the methodological assumption of the work. I analyzed the manifestations of the "I" in her poetry by simultaneous conception of subjectivity as a viable, efficient, and both fictional and creative. I focused on dispersed, instantaneous and momentary traces of literary subjectivity Wislawa Szymborska's poems collected in copyright under the obvious choice of the title "Wiersze wybrane". After a brief commentary on the early, immature poetry of the Nobel Prize winner, I went to a comprehensive analysis of a relatively uniform beliefs present in the crystallized poetry of the adulthood. I dealt with three problems, namely the subject of a temporary and lost, the subject of an external point of view and ironic omniscient entity. Interpretative part of my dissertation was divided into three chapters with the following titles: "The formation of the subjectivity in the poetry of Wislawa Szymborska," "Intermediate forms of lyric poetry of Wislawa Szymborska," "Wislawa Szymborska - ironic creator of possible worlds.