Development of the Protection of Fundamental Rights in the European Union in the Context of EU Accession to the European Convention on Human Rights

Praca przedstawia rozwój ochrony praw podstawowych w Unii Europejskiej w kontekście przystąpienia tej organizacji do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, które zostało przesądzone w Traktacie z Lizbony, aktualnie natomiast stanowi przedmiot negocjacji międzypaństwowych. W pracy skoncentrowano się na powiązaniach unijnego systemu ochrony z podsystemem Rady Europy, ze szczególnym uwzględnieniem EKPC i jej mechanizmu kontrolnego (Europejskiego Trybunału Praw Człowieka). W odróżnieniu od zwykłych doktrynalnych ujęć tej problematyki, praca ujmuje podsystemy RE i UE nie jako odrębne porządki prawne, lecz części jednego, szerszego i sieciowego modelu ochrony praw podstawowych w Europie.Rozdział I prezentuje rolę Rady Europy w ochronie praw podstawowych w Europie, omawiając przyjęte pod jej auspicjami konwencje. Następnie przedstawia rolę EKPC w procesie integracji europejskiej, koncentrując się na harmonizującej roli orzecznictwa ETPC.Rozdział II omawia rozwój ochrony praw podstawowych w obrębie Wspólnot europejskich, a następnie UE. Nakreśla ewolucję Wspólnot/UE od organizacji czysto gospodarczych do unii politycznej, której jednym z celów jest zapewnienie poszanowania praw podstawowych. W rozdziale przedstawiono wykształcenie się mechanizmów ochrony w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, ze szczególną rolą odniesień do EKPC. Następnie omówiono działania innych organów Wspólnot/UE na rzecz ochrony praw podstawowych – w szczególności Agencji Praw Podstawowych i ombudsmana UE. Wreszcie nakreślono rozwój ochrony w prawie pierwotnym UE – kodyfikację doktryny ETS, powstanie Karty Praw Podstawowych i nadanie jej mocy wiążącej. Rozważono również relację KPP do EKPC oraz kwestię materialnej inkorporacji Konwencji do prawa unijnego. Następnie omówiono system środków prawnych, służących w UE ochronie praw podstawowych i wykazano istniejące w nim luki.Rozdział III przedstawia ewolucję doktryny ETPC w zakresie pośredniej kontroli aktów prawa wspólnotowego i unijnego. W oparciu o analizę wyroków Matthews vs. Zjednoczone Królestwo oraz Bosphorus vs. Irlandia, nakreśla stanowisko aktualnie przyjmowane przez ETPC w zakresie odpowiedzialności państw członkowskich UE za działania Unii. Następnie kontrola ETPC została przedstawiona jako uzupełnienie mechanizmów ochrony UE.Rozdział IV omawia zwięźle problematykę akcesji Unii do EKPC, poczynając od historii idei przystąpienia, poprzez uregulowania Traktatu z Lizbony, aż po ostatni wynegocjowany projekt umowy akcesyjnej. Następnie rozdział przedstawia główne problemy, jakie wiążą się z akcesją, akcentując przy tym jej rolę dla zmiany modelu prawa w Europie: od hierarchicznych i odrębnych systemów źródeł prawa i powiązanych z nimi jurysdykcji – do jednego powszechnego systemu ochrony, który ma jednak charakter sieciowy, niezintegrowany, składający się z wielu uzupełniających się instytucji prawnych bez jednoznacznych relacji podległości.Konkluzja pracy wynika z ogólnego spojrzenia na ewolucję systemu ochrony praw podstawowych w Europie. Zakłada wzrost liczby jego wewnętrznych powiązań, a zarazem zanik spójności. W tym kontekście akcesja UE do EKPC stanowi nie zwieńczenie budowy jednolitego systemu ochrony, lecz dalsze jego dalsze skomplikowanie i usieciowienie. Z punktu widzenia jednostki stwarza zarówno szansę lepszej ochrony – dzięki nowym możliwościom składania skarg – jak i dodatkowe trudności, wynikające z wzrastającej złożoności.The thesis presents the development of the protection of fundamental rights in the European Union in the context of its accession to the European Convention on Human Rights, which was ensured by the Lisbon Treaty and is currently a subject of inter-state negotiations. The thesis concentrates on connections between the EU’s protection system and the subsystem of the Council of Europe, particularly the ECHR and its control mechanism (European Court of Human Rights). As opposed to common doctrinal works on this subject, the thesis construes subsystems of the EU and the CE not as separate legal orders, but as parts of one, broad and network-like model of protection of fundamental rights in Europe.Chapter one outlines the role of the Council of Europe in safeguarding fundamental rights in Europe, enumerating human rights conventions concluded under its auspices. Then it moves to the importance of the CE heritage for the process of European integration, giving particular attention to the role of ECtHR in harmonising European law.Chapter two deals with the development of the fundamental rights protection within the European Communities and later European Union, characterising a profound transformation from a purely economic organisation to a political union which pronounces the protection of human rights as one of its goals. The chapter describes the evolution of the jurisprudence of the Court of Justice of European Communities with particular reference to the ECHR. Then it chronicles activities executed by other EC/EU institutions, notably the Agency for Fundamental Rights and the European ombudsman. Moreover, the development of protection in the primary EC/EU law was outlined: namely, the codification of CJCE doctrine, the creation of the Charter of Fundamental Rights and its acquiring of the binding force. Additional considerations concern the relation between the CFR and the ECHR, as well as the question of material incorporation of the latter into EU law. Finally, the chapter provides an analysis of the legal measures which are essential to the protection of fundamental rights in the EU; particular attention was paid to their disadvantages.Chapter three describes the evolution of the ECtHR jurisprudence on the indirect control of the EC/EU legal acts. Drawing upon the analysis of the judgements Matthews vs. United Kingdom and Bosphorus vs. Ireland, the current view of the tribunal on the state responsibility for EU acts was presented. Then the control conducted by the ECtHR was expounded as a completion of the EU protection mechanisms.Chapter four adumbrates principal questions related to the accession of the European Union to the ECHR, beginning with the history of the idea of accession, its legal framework constituted by the Lisbon Treaty and finally the current Draft Accession Agreement. Moreover, the chapter offers an analysis of the role of the accession in the transformation of the model of law in Europe: from hierarchical and separate systems of sources and jurisdictions – to one common system of protection, which is, however, of network-like and incoherent character. This new system consists of numerous complementary legal institutions with no unequivocal relations of submission. The conclusion of the thesis arises from a general view on the evolution of the system of fundamental rights protection in Europe. It assumes the increase in the number of its internal connections as well as growing lack of coherence. In this context the accession of the EU to the ECHR is not the accomplishment of the construction of the unitary protection system, but rather its additional complication. From an individual’s point of view the accession offers a chance of higher protection – owing to new legal measures – as well as excess difficulties stemming from the increasing complexity