Translatological choices in translation of proper names on the example of selected Bulgarian novels

My Master’s thesis, entitled „Translatological choices in translation of proper names on the example of selected Bulgarian novels” presents an analysis of the anthroponyms gathered from Bulgarian novels and their equivalents from Polish translations. In my work I have used the following books:•Legend of Sibin, the Prince of Preslav, by Emilian Stanev;•Under the Yoke, by Ivan Vazov;•Tobacco, by Dimitar Dimov;•The Cem case, by Vera Mutafchieva;•Mission London, by Alek Popov.Firstly, I have presented the historical description of proper names in Polish and Bulgarian language, focusing mainly on the division of names on common and separate for both languages. Common names are those, which have been derived from one source, and those are Slavic names, which were the basic group of anthroponyms for the two nations before the fall of Slavdom, and Christian names, especially Biblical, which have equivalents in both, Polish and Bulgarian lexicon. Separate names are the names borrowed from other nations, thanks to migration of people between adjacent countries, thanks to politics, trade and culture. Since the 19th century, the richest source of anthroponyms has been literature and after that, also cinema and television, which have huge influence on parental choices till the present.The next chapter is devoted to translatological decisions made by translators regarding proper names. I have described the factors which have influence on those decisions, mainly status and origin of the name. As the status of the name I consider the division on authentic, realistic and intentional names, depending on the role given to the name by an author and additional information that it brings to the whole text (like references to the authentic person or hidden characteristic of the hero). In the subsection about the origin of the names I have mentioned, among other things: Slavic, Biblical, Greek and Latin names. Considering this factor, the most important seems to be the different approach of the original’s and translation’s readers towards the culture, in which the anthroponym have been created. The reception of the hero and the book itself depends on particular approach.In chapter four, I have made an analysis of the transcription methods from Cyrillic to Latin alphabet. I base on individual phonemes, since this is the level on which the transcription takes place. We can see several differences in the analysis, mainly in the way, that translators read particular phonemes and because of this, it is difficult to create one common scheme of the transcription from Bulgarian to Polish. It is possible theoretically, however it would be artificial and could cause some additional problems in the translators work.Niniejsza praca magisterska, zatytułowana „O wyborach translatorskich w tłumaczeniu imion osobowych na przykładzie wybranych przekładów powieści bułgarskich” prezentuje analizę antroponimów zaczerpniętych z bułgarskich powieści oraz ich odpowiedników z polskich przekładów. Do swojej pracy wybrałam następujące utwory z kanonu literatury bułgarskiej:•Legenda o księciu presławskim, Sybinie, Emiliana Stanewa;•Pod jarzmem, Iwana Wazowa;•Tytoń, Dymitra Dimowa;•Sprawa sułtana Dżema, Wery Mutafczijewej;•Misja Londyn, Alka Popowa.W pierwszej kolejności zajmuję się opisem historii imion w języku polskim i bułgarskim, skupiając się przede wszystkim na podziale na imiona wspólne, czerpane z jednego źródła oraz imiona różne dla obydwu języków. Do imion wspólnych zaliczam przede wszystkim imiona słowiańskie, które przed rozpadem Słowiańszczyzny stanowiły w obydwu krajach podstawowy zbiór antroponimów. Również wiele imion chrześcijańskich, szczególnie tych zaczerpniętych z Biblii, ma swoje odpowiedniki w polskim i bułgarskim leksykonie. Imiona osobne, to imiona zapożyczane, które napływały do obydwu krajów dzięki mieszkańcom krajów ościennych, rozwojowi polityki, handlu i kultury. Od XIX wieku najbogatszym źródłem antroponimów stała się literatura, a później także kino i telewizja, które do dziś wpływają na wybory rodziców zarówno w Polsce, jak i w Bułgarii.Kolejny rozdział poświęcam zagadnieniu decyzji translatorycznych tłumaczy w kwestii przekładu imion osobowych. Opisuję, jakie czynniki mają główny wpływ na podjęcie konkretnej decyzji, a są nimi, według mnie, status oraz pochodzenie imienia. Za status imienia uważam podział na imiona autentyczne, realistyczne i intencjonalne, zależnie od tego, jaką wartość nadał imieniu autor powieści i czy imię wnosi do tekstu dodatkowe informacje (np. odwołuje do postaci spoza świata przedstawionego, lub też swoją formą charakteryzuje bohatera). W podrozdziale nt. pochodzenia imion wymieniam m.in. imiona słowiańskie, biblijne, greckie i łacińskie. W tym wypadku dużą rolę odgrywa różne podejście czytelnika oryginału i czytelnika przekładu do kultury, w której antroponim został utworzony, ponieważ od tego zależy również odbiór samego bohatera oraz utworu.W rozdziale czwartym analizuję różne metody transkrypcji antroponimów bułgarskich, zapisywanych cyrylicą, do zapisu alfabetem łacińskim, stosowanym w języku polskim. Swoją analizę dzielę na poszczególne fonemy, ponieważ na takim poziomie zwykle dokonuje się transkrypcji wyrazów. W analizie ukazują się liczne nieścisłości w odczycie poszczególnych głosek. Często każdy tłumacz wybiera różne rozwiązanie dla jednej głoski i trudno jest ustalić jednolity schemat transkrypcji. Oczywiście, teoretycznie rzecz biorąc jest to możliwe, lecz byłby to sztuczny schemat i mógłby on powodować dodatkowe trudności w pracy tłumacza