Reading, translation, interpretation. Perspectives of modern philosophy and literary theory

The Author's intention was to present the changes and transformations which were taking place in the contemporary humanities. Author considers fundamental to the theory of literature and literary-oriented philosophy (philosophy of literature) categories, such as translation, interpretation, singularity, uniqueness of art (especially literature) and the concept of reading. Referring to contemporary philosophers and literary theorists (Derrida and Barthes, as well as Derek Attridge and Marcia Sa Cavalcante Schuback). Author decided to show how the modern "loosening of the theory" was changing and developing. In the first chapter are discussed categories (including texts such as "Empire of Signs," "The Pleasure of the Text," "From Science to Literature", etc.) fundamental for Barthes’ critical thought. In the second chapter the state of contemporary humanities is considered in the reference to Schuback’s reflections contained in her "Praise of Nothingness." In the third chapter - in relation to Derrida (and his "Monolingualism of The Other") – is developed a subject which, in the chapter devoted to the Schuback’s hermeneutic project, has been barely mentioned. The fourth chapter, the last, contains an analysis of the concepts like individuality, uniqueness, originality, or idioculture, which are carried out from the Attridge’s “The Singularity of Literature”. The composition of this paper can, according to the Author’s intention, help us to review and understand the concepts, superstitions, and reading methodologies, which accompany us every day.Celem Autora było zaprezentowanie przemian i przekształceń zachodzących we współczesnej humanistyce. Namysłowi poddane zostały fundamentalne dla teorii literatury oraz literacko zorientowanej filozofii (filozofii literatury) kategorie, takie, jak przekład, rozumienie, jednostkowość i niepowtarzalność artystycznego - przede wszystkim literackiego - artefaktu, czy pojęcie lektury. Odwołując się do współczesnych filozofów i teoretyków literatury (Derridy i Barthes'a, a także Dereka Attridge'a oraz Marcii Sa Cavalcante Schuback), postanowił Autor pokazać, jak przebiega - bądź przebiegało - nowoczesne "luzowanie teorii". W rozdziale pierwszym omówione zostają więc - z uwzględnieniem tekstów takich, jak "Imperium znaków", "Przyjemność tekstu", "Od nauki do literatury", etc. - naczelne kategorie Barthes'owskiej myśli krytycznej. W rozdziale drugim pretekstem do refleksji nad stanem współczesnej humanistyki stają się rozważania Marcii Schuback, zawarte w jej "Pochwale nicości". Przedmiotem analiz i interpretacji, są tutaj, dopełniające poniekąd ustalenia z rozdziału pierwszego, takie m.in. pojęcia, jak nie-rozumienie, "znieswojenie" i kryzys wiedzy. W rozdziale trzecim – w odniesieniu do Derridy (i jego "Jednojęzyczności innego") – rozwijany jest wątek, który, w rozdziale poświęconym hermeneutycznemu projektowi Schuback, był ledwie zasygnalizowany. Tym, co Autora w rozdziale tym najbardziej zajmuje, jest kwestia przekładu i przekładalności oraz tego, w jaki sposób Derrida, odnosząc się do figury Innego oraz kategorii jednojęzyczności, przeprowadza dekonstrukcję klasycznej, esencjalistycznie ujmowanej, translatologii. Rozdział czwarty, ostatni, zawiera analizy klasycznych już dzisiaj pojęć - jednostkowości, niepowtarzalności, oryginalności, idiokultury - przeprowadzane w perspektywie dekonstrukcyjnych ustaleń D. Attridge'a, zawartych w "Jednostkowości literatury". Kompozycja taka - i taki dobór bohaterów, którzy w pracy "mówią" i są "omawiani" - pozwala, zdaniem Autora, poddać rewizji i interpretacji pojęcia, przesądy i lekturowo-metodologiczne nawyki, które towarzyszą nam co dzień