Changes of Land Use and Functions of the Zabłocie District in Cracow

The author has dealt with Zabłocie, the small district (1.2 km²) in Cracow, close to the city-centre, on the Vistula River southern bank. This medieval village (founded in 1357) was a part of the Podgórze City, in the 1772-1916 period, next both the cities were joined. During some 150 years, since the mid-19th c. to 1990, Zabłocie was an important industrial area, due to Vistula, railway lines and local mineral resources (limestone, clay, salt from the Wieliczka mine). Among industrial plants, the most famous one become The Enameled Vassel Plant, led during the Nazi occupation by Mr. Oskar Schindler, who saved his 1100 Jewish employees. This heroic act was commemorated in the “The Schindler’s List”, an American film by S. Spielberg in 1993 – and in the Cracow Historic Museum, opened at Zabłocie in 2010. Industrial grounds covered some 80 % of Zabłocie area even in the 80s., next due to the Transition of Poland to martket economy, nearly all plants were closed. Zabłocie became the unique postindustrial area in Cracow, neglected and handicaped by a negative image.In the eve of the 21st cent. Situation of Zabłocie began to improve. New bridge with the tram line was opened and the whole area was included to the general revitalisation program. Soon Zabłocie got new functions: the university one, owing the non-public Cracow Academy (15,000 students actually), the cultural one (the Historic Museum and that of Contemporary Art, called MOCAK). New buildings for service functions and modern housing estates were built. Also some postindustrial structures were adopted to those functions. The deindustralization improved the aerosanitary conditions at Zabłocie, although the area still is too noisy, beacouse of intensive traffic, and green space are scarce.For the time being, the spatio – functional transformation of Zabłocie is neither finished, nor advanced yet. Realisation of ambitious projects is retarded due to financial barriers and an economic recession. The author stresses also conflicts, arising at Zabłocie between investors and the local population, concerning too radical changes of the area. Inhabitants of the district, some 700 people only, feel themselves dominated by newcomers, living in the modern apartment, by students, tourists and eployees working in new branches of the Zabłocie economy. There is no social integration at Zabłocie.Solving of those problems is crucial for the future of this postindustrial area of Cracow.Przedmiotem pracy było Zabłocie, niewielki obszar (1,2 km²) w środkowej części Krakowa, nad Wisłą. Ta dawna wieś (z 1357 r.) po upadku I Rzeczypospolitej weszła w skład miasta Podgórze, założonego przez Austriaków, połączonego z Krakowem w 1916 r. Od połowy XIX w. przez prawie 150 lat Zabłocie było dzielnicą przemysłową, dzięki linii kolejowej, lokalnym surowcom (glina, wapień, sól z Wieliczki) i Wiśle. Z miejscowych fabryk, zasłynęła wytwórnia naczyń emaliowanych, administrowana podczas okupacji hitlerowskiej przez Oskara Schindlera, który ocalił od zagłady 1100 swych żydowskich pracowników, co upamiętnił S. Spielberg w 1993 r. słynnym filmem „Lista Schindlera”, a Kraków – Muzeum, otwartym w budynku tej fabryki w roku 2010. Jeszcze w latach 80. tereny przemysłowe i składowe zajmowały 80 % Zabłocia. Przemysł ten upadł w okresie transformacji po 1990 r., w skutek czego Zabłocie stało się wyjątkową w Krakowie dzielnicą poprzemysłową, zaniedbaną i negatywnie postrzeganą. Z początkiem XXI w. zainicjowano na Zabłociu zasadnicze zmiany. Autorka stwierdziła dodatni wpływ inwestycji komunikacyjnych (nowy most na Wiśle i ulica z linią tramwajową) oraz objęcia dzielnicy planami rewitalizacji. Zabłocie uzyskało funkcję uczelnianą, za sprawą Krakowskiej Akademii im. A. Frycza-Modrzewskiego (15 tys. studentów), kulturalną (oprócz ww. Muzeum Historycznego, Muzeum Sztuki Współczesnej, czyli MOCAK), prywatni inwestorzy zaczęli tu wznosić duże budowle na cele usługowe i nowoczesne zespoły zabudowy mieszkaniowej. Przystosowano do tych funkcji także niektóre dawne budynki fabryczne. Likwidacja przemysłu poprawiła warunki aerosanitarne Zabłocia, lecz duży tu ruch kolejowy generuje znaczny hałas, odczuwalny jest też niedostatek terenów zielonych.Ponadto, transformacja funkcjonalno – przestrzenna Zabłocia nie jest jeszcze ukończona, ani nawet zaawansowana. Realizacja ambitnych planów opóźnia się wskutek trudności finansowych miasta i ogólnie słabej koniunktury. Autorka wykryła też rysujące się tu konflikty między inwestorami, a miejscową ludnością, nie zawsze akceptującą daleko idące przekształcenia krajobrazu Zabłocia. Mieszkańcy dzielnicy, stosunkowo nieliczni (ok. 700) nie integrują się też z lepiej sytuowanymi lokatorami nowych osiedli, czują się zdominowani przez coraz tu liczniejszych studentów, turystów i pracowników nowych firm.Rozwiązanie tych problemów jest bardzo ważne dla przyszłości tej dawnej przemysłowej dzielnicy Krakowa