Solenergi Potential i Kosovo : Pilotstudie av Installationer med Fotovoltaiska Moduler på Universitetet i Prishtina

The Republic of Kosovo, and its 1.8 million inhabitants, is heavily reliant on two highly pollutive lignite coal-fired power plants, Kosova A and Kosova B for energy generation. The coal-fired power plants, that cover 91% of the energy generation, are reaching the end of their operational life and are in need of either restoration or discontinuation. This implies that Kosovo is in need of energy alternatives for a more flexible energy system which could open opportunities for renewable energy. Solar power in Kosovo is still at a low percentage of less than 1%, and its future penetration is being held back by lack of investments and underdeveloped regulatory framework. Affordable and reliable energy, from solar power, could reduce poverty, lower unemployment, boost economic growth and improve people's health in Kosovo. This coincides with the sustainability goals set by the UN Agenda 2030 and specifically goal 7, ‘Ensure access to affordable, reliable, sustainable and modern energy for all’. The aim of the project was to design a techno-economically optimal PV-system at The University of Prishtina and to investigate the potential technical, social and economic impacts of implementing PV-systems in Kosovo to help achieve the UN 2030 Agenda, specifically SDG 7. The project consists of a quantitative part where simulations were done with the System Advisor Model (SAM) in order to calculate the energy generation and profitability of installing photovoltaic modules at The University of Prishtina with different policy-schemes. In addition, a qualitative study was done by compiling information on the policy structures in Kosovo and other european countries in order to identify obstacles and future trends in the development of renewables. The results showed that it is profitable for the University of Prishtina to install a PV-system in which the inspected financial indicators such as NPV, LCOE and payback time showed profitability for all policy-scenarios. In the base scenario with 200 kWp, which follows the current policy and capacity restrictions on the maximum allowed capacity of 100 kWp per metering point, 60% of the yearly electricity bills were covered. Two additional models were made with alternative policy-scenarios, one with a net-billing model in which sell-rates were altered and another with a higher capacity of 298.49 kWp utilizing the whole roof area. The system of 298.49 kWp gave the highest energy production and could cover 80% of the early electricity bills. The net-billing simulations indicated that profitability is also feasible for small-scale PV in a net-billing scheme with low sell-rates of electricity. LCOE ranged from $6.98 to 8.24 ¢/kWh, for all policy-scenarios, which was lower than the buy-rate of electricity for The University of Prishtina. The results from the simulations along with the qualitative study conclude that the cost- and technical potential for solar power is profitable and feasible. In addition to socio-economic factors such as job-opportunities and health benefits, solar power could be a competitive energy alternative in comparison to current forms of energy generation in Kosovo. However, due to restrictive RES-policy and potentially costly FiT’s in Kosovo a proposition, collected through qualitative studies, is to switch to auctioning schemes with possible usage of FiP’s, if needed, for large- scale PV with regulators putting an emphasis on an open, fair and competitive market. Solar power is competitive and would fare well in such schemes and its implementation should be encouraged by stakeholders and regulators in Kosovo.Republiken Kosovo och dess 1.8 miljoner invånare är starkt beroende av de två kraftigt förorenade kolkraftverken Kosova A och B för sin energiproduktion. Kolkraftverken, som är i slutskedet av sin livslängd, utgör närmare 91% av landets energiproduktion och är i behov av antingen restaurering eller avveckling. Detta medför ett stort behov av nya, flexibla energikällor i Kosovo vilket luckrar upp möjligheter för förnybar energi, särskilt solkraft. Andelen solkraft i Kosovo utgör idag mindre än 1 % av landets energimix och hämmas avsevärt av underutvecklade regelverk och brist på investering. Ekonomiskt överkomlig och tillförlitlig energi från solkraft skulle kunna bidra till minskad fattigdom, sänkt arbetslöshet, ökad ekonomisk tillväxt samt förbättrad hälsotillstånd hos Kosovos invånare. Detta sammanfaller i sin tur med FN:s globala hållbarhetsmål stipulerade i Agenda 2030, särskilt mål 7, ”Säkerställa tillgång till ekonomiskt överkomlig, tillförlitlig, hållbar och modern energi för alla”. Syftet med arbetet var att utforma ett tekno-ekonomiskt optimalt solcellssystem vid Universitetet i Pristina, samt undersöka de potentiella tekniska, sociala och ekonomiska effekterna av att implementera solcellssystem i Kosovo. Detta i mån om FN:s hållbarhetsmål och Agenda 2030, inriktat på mål 7. Projektet består av en kvantitativ analys där energiproduktionen och lönsamheten av att installera solcellsmoduler vid Universitetet i Pristina simuleras i anknytning till olika policy regelverk med hjälp av System Advisor Model (SAM). Vidare utfördes en kvalitativ studie där information om rådande politiska strukturer och regelverk i Kosovo och andra europeiska länder sammanställdes för att identifiera aktuella hinder och framtida trender i utvecklingen av förnybar energi. Resultaten visade att det är lönsamt för Pristinas universitet att installera ett solcellssystem. De granskade finansiella indikatorerna som NPV, LCOE och payback påvisade lönsamhet för alla simulerade policy scenarion. I bas-scenariot med 200 kWp med nuvarande kapacitets och policy restriktioner på maximalt 100 kWp per mätningspunkt, täcks 60% av de årliga elräkningarna. Därutöver simuleras ytterligare två modeller med alternativa policy-scenarion. En net-billing modell med varierande el-försäljningspriser samt en modell med högre kapacitet på 298,49 kWp. I systemet med 298,49 kWp erhölls den högsta energiproduktionen som täckte närmare 80% av de årliga elräkningarna. Net-billing simuleringarna gemensamt med låga el-försäljningspriser indikerade även lönsamhet i net-billing systemet. Denna typ av elförsäljning kan därmed vara realiserbart och tillämpas för småskaliga solkraftsanläggningar i Kosovo. För alla policy scenarion varierade LCOE från $ 6,98 till 8,24 ¢/kWh, vilket var lägre än elpriserna för Universitetet i Pristina. Resultaten från simuleringarna och den kvalitativa studien antyder att den tekniska och ekonomiska potentialen för solenergi är hög. Utöver socioekonomiska faktorer som jobbmöjligheter och hälsofördelar kan solenergi vara ett konkurrenskraftigt energialternativ jämfört med nuvarande former av energiproduktion i Kosovo tack vare dess billiga kostnader. Med avseende på restriktiva regelverk gällande förnybar energi och den potentiellt dyra feed-in tariff-policyn i Kosovo är det till fördel, baserat på den kvalitativa och kvantitativa analysen, att utveckla ett auktionssystem med kompletterande feed-in premium för storskaliga solkraftsanläggningar. Detta med betoning på en öppen, rättvis och konkurrenskraftig marknad. Solkraft är billigt, konkurrenskraftig och är gynnsam för de socioekonomiska aspekterna i Kosovo. Dess implementering bör uppmuntras av intressenter och lagstiftare i Kosovo.Në Republiken e Kosovës me 1.8 milion banorë, qytetarët e saj varen shumë nga dy termocentrale të ndotura, Kosova A dhe Kosova B. Termocentralet me linjit, që mbulojnë 91% të gjenerimit të energjisë, po arrijnë fundin e jetës së tyre operacionale dhe kanë nevojë për restaurim ose ndërprerje. Kjo nënkupton që Kosova ka nevojë për energji alternative dhe për një sistem më fleksibël, i cili mund të hapë mundësi për energji të rinovueshme. Energjia diellore në Kosovë është akoma në një përqindje të ulët të perdorimit prej më pak se 1%. Energjia diellore po frenohet nga mungesa e përpilimit të ligjeve dhe mungesa e investimeve. Nga energjia diellore Kosova mund të ketë perfitime në rritjen ekonomike dhe përmirësim të shëndetit për popullatën e Kosovës. Kjo ç ështje eshtë në perputhshmëri me qëllimet të vendosura nga agjenda e OKB-së 2030, në veqanti pika 7 në të cilën thuhet: ‘ të sigurohet aksesi në energji të përballueshme, të besueshme, të qëndrueshme dhe moderne për të gjithë ’. Qëllimi ynë me këtë studim është të hulumtojmë mundësitë për një sistem optimal fotvoltaike (PV) në Universitetin e Prishtinës ‘Hasan Prishtina’. Gjithashtu qellimi me ketë studim është të hulumtojmë ndikimet e mundshme teknike, sociale dhe ekonomike në zbatimin e sistemeve PV në Kosovë për të arritur agjendën e OKB-së 2030, posaçërisht pika 7. Projekti përbëhet nga një pjesë sasiore ku janë bërë simulime me System Advisor Model (SAM) në mënyrë që të llogaritet gjenerimi i energjisë dhe përfitimi i instalimit të moduleve PV në Universitetin e Prishtinës me skema të ndryshme rregullative. Për më tepër, është bërë një studim cilësor duke përpiluar informacione mbi strukturat rregullative në Kosovë dhe vendet e tjera evropiane në mënyrë që të identifikohen pengesat dhe tendencat e ardhshme në zhvillimin e burimeve të ripërtëritshme (BRE). Rezultatet e këtijë studimi tregojnë se, për Universitetin e Prishtinës, është veprim fitimprurëse të instalohet një sistem PV. Përmes këtijë sistemi, treguesit financiarë si NPV, LCOE dhe payback rezultojnë në përfitime ekonomike ne të gjitha skemat e provuara rregullative. Në modelin e parë bazë me 200 kWp, i cili ndjek politikat (policy) aktuale me kufizime të kapaciteteve të lejuar prej 100 kWp për një pikë matëse, mbulohen 60% e faturave vjetore të energjisë elektrike. Ndërsa në dy modelet tjera shtesë, bëmë percaktime të skemave alternative. Një nga modelet ishte net-billing në të cilin ndryshuam normat e shitjes. Tjetri model ishte një sistem PV me kapacitet më të lartë prej 298.49 kWp duke përfshirë gjithë siperfaqën e kulmit. Sistemi prej 298.49 kWp dha prodhimin më të lartë të energjisë dhe mund të mbulojë 80% të faturave të energjisë elektrike. Rezultatët e skemës së net-billing treguan se përfitimi është i mundshëm gjithashtu, me norma të ulëta të shitjes së energjisë elektrike. Kjo skemë mund të zbatohet për instalime të vogla me PV në Kosovë. Vlerat e LCOE varion nga $6.98 ¢/kWh- 8.24 ¢/kWh dollar, në të gjitha modelet. Kjo tregon se kostoja është më e ulët se norma e blerjes së energjisë elektrike për Universitetin e Prishtinës. Rezultatet nga simulimet e të gjitha modeleve së bashku me studimin cilësor arrijnë në përfundim se kostoja dhe potenciali teknik për energjinë diellore është fitimprurëse dhe i realizueshëm. Ky studim tregon se përveç faktorëve socio-ekonomikë siç janë mundësitë e punësimit dhe beneficioneve shëndetësore, energjia diellore mund të jetë një alternativë konkurruese e energjisë në krahasim me format aktuale të gjenerimit të energjisë në Kosovë. Sidoqoftë, për shkak të politikave përkufizuese të BRE-ve dhe feed-in tariff ose FiT-ve, qe janë potencialisht të kushtueshme, një rekomandim për instalime të mëdha të PV-së është kalimi në skema tender, potencialisht me përdorimin të feed-in premium ose FiP-ve. Ne ketë skeme, politikbërësitë duhet të krejojnë mundesit për një treg të hapur, të barabartë dhe konkurrues. Energjia diellore do të jetë me kosto më të ulëta në të ardhmen dhe implementimi i saj duhet të inkurajohet nga palët e interesit dhe politikbërësitë në Kosovë