GEBELİKTE GÖRÜLEN YAKINMALARIN UYKU KALİTESİNE ETKİSİ

Gebelikte görülen yakınmaların uyku kalitesine etkisini incelemek amacıyla, analitik kesitsel olarak tasarlanan bu çalışma 15.10.2018 – 15.03.2019 tarihleri arasında Aydın Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi kadın doğum polikliniklerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya gelişigüzel örnekleme ile her trimesterden 100 gebe olmak üzere toplam 300 gebe alınmıştır. Veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu”, “Antepartum Semptom Kontrol Listesi”, “Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi” ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler (sayı, yüzde) ve ki kare testi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan gebelerin yaş ortalamasının 27,60±5,47, eğitim durumunun en çok %26,7 ortaokul olduğu belirlenmiştir. Yorgunluk (%76,7), istek dışı uyuklama (%73,1), tuvalet için uyanma (%92), sırt ağrısı (%71), gerginlik/sinirlilik (%74) yakınmalarının gebeler tarafından sık deneyimlendiği belirlenmiştir. Gebelerin %51,3’ünün uyku kalitesinin kötü olduğu saptanmıştır. Birinci trimesterdeki gebelerin %28,6’sının, ikinci trimesterdeki gebelerin %30,5’inin, üçüncü rimesterdeki gebelerin %40,9’unun uyku kalitesinin kötü olduğu tespit edilmiştir. Reflü, kasık ağrısı, sırt ağrısı, bacaklarda ağrı, pelvik ağrı, baş ağrısı, uyku değişiklikleri, uykuya dalmada güçlük, gece uyanma, uyandıktan sonra tekrar uyuyamama, dinlenmemiş uyanma, istek dışında uyuklama, gerginlik/sinirlilik, can sıkıntısı yakınmalarının uyku kalitesini olumsuz etkilediği belirlenmiştir. Sonuç olarak, gebelikte görülen yakınmalar uyku kalitesini olumsuz etkilemektedir. Gebelerin büyük çoğunluğunun uyku kalitesinin kötü olduğu ve gebelik haftası ilerledikçe uyku kalitesinin azaldığı saptanmıştır. Ebelerin gebelikte görülen yakınmalar ve çözüm önerileri konusunda bilgi sahibi olmaları ve eğitim hizmetlerinde bu konulara önem vermeleri önerilebilir.İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI i TEŞEKKÜR ii SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ vi TABLOLAR DİZİNİ vii ÖZET viii ABSTRACT ix 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. Gebelikte Fizyolojik Değişiklikler 4 2.1.1. Üreme Sistemi 4 2.1.1.1. Uterus 4 2.1.1.2. Serviks 5 2.1.1.3. Tüpler ve overler 6 2.1.1.4. Vajina 6 2.1.1.5. Memeler 6 2.1.2. Kardiyovasküler Sistem 7 2.1.3. Solunum Sistemi 7 2.1.4. Üriner Sistem 8 2.1.5. Gastrointestinal Sistem 9 2.1.6. Kas İskelet Sistemi 10 2.1.7. Metabolik Değişiklikler 10 2.1.8. Endokrin Sistem 11 2.1.9. Sinir Sistemi 12 2.1.10. Deri Değişiklikleri 12 2.2. Gebelikte Sık Görülen Yakınmalar 12 2.2.1. Gebelikte Görülen Antepartum Fiziksel Semptomlar 13 2.2.1.1. Mide yanması ve hazımsızlık 13 2.2.1.2. Reflü 14 2.2.1.3. Bulantı-kusma 14 2.2.1.4. İştahta azalma/artma 16 2.2.1.5. Kasık ağrısı 17 2.2.1.6. Kalçalarda ağrı 17 2.2.1.7. Sırt ve bel ağrısı 18 2.2.1.8. Bacaklarda ağrı 19 2.2.1.9. Deri değişiklikleri 19 2.2.1.10. Topuklarda sızlama 20 2.2.1.11. Dizlerde hassasiyet 20 2.2.1.12. Kas krampları 21 2.2.1.13. Kulak ağrısı 22 2.2.1.14. Baş ağrısı 22 2.2.1.15. Görme sorunları 23 2.2.1.16. Sık idrara çıkma 23 2.2.1.17. Nefes darlığı 24 2.2.1.18. Gestasyonel diyabet 25 2.2.1.19. Baş dönmesi-baygınlık 25 2.2.1.20. Yorgunluk 26 2.2.1.21. Memelerde hassasiyet 27 2.2.1.22. Kabızlık 28 2.2.1.23. Burun tıkanıklığı 29 2.2.1.24. Variköz venler 30 2.2.1.25. Ödem 31 2.2.1.26. Hemoroid 32 2.2.2. Gebelikte Görülen Antepartum Psikososyal Semptomlar 33 2.3. Uyku 34 2.3.1. Uykunun Tanımı 35 2.3.2. Uykunun Fizyolojisi 35 2.3.3. Uykunun Evreleri 37 2.3.3.1. Yavaş dalga uykusu – NREM 37 2.3.3.2. Hızlı uyku evresi – REM 39 2.3.4. Uyku Gereksinimi 39 2.3.5. Uykunun İşlevi 40 2.3.6. Uykusuzluk 41 2.3.7. Uykunun Kalitesi ve Etkileyen Faktörler 42 2.3.7.1. Yaş 42 2.3.7.2. Cinsiyet 43 2.3.7.3. Hastalık 43 2.3.7.4. Alkol ve diğer uyarıcılar 43 2.3.7.5. İlaç kullanımı 44 2.3.7.6. Yaşam biçimi 44 2.3.7.7. Egzersiz ve yorgunluk 45 2.3.7.8. Anksiyete stres 45 2.3.7.9. Diyet 45 2.3.7.10. Çevre 46 2.4. Gebelik ve Uyku Kalitesi 46 2.5. Uyku Problemi Olan Gebelerde Ebelik Yaklaşımı 51 3. GEREÇ ve YÖNTEM 54 3.1. Araştırmanın Şekli 54 3.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Özellikleri 54 3.3. Araştırmanın Zamanlaması 54 3.4. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi 55 3.5. Araştırmaya Alınma ve Araştırmadan Dışlanma Kriterleri 56 3.6. Veri Toplama Araçları 57 3.6.1. Kişisel Bilgi Formu (Ek-1) 57 3.6.2. Antepartum Semptom Kontrol Listesi (Ek-2) 57 3.6.3. Pittsburg Uyku Kalitesi İndeksi (Ek-3) 58 3.7. Verilerin Toplanması 59 3.8. İstatistiksel Analizler 59 3.9. Araştırmanın Güçlükleri 59 3.10. Araştırmanın Etik Yönü 59 4. BULGULAR 61 4.1. Araştırmaya Katılan Gebelerin Tanıtıcı Özellikleri 61 4.2. Araştırmaya Katılan Gebelerin Obstetrik Özellikleri 62 4.3. Araştırmaya Katılan Gebelerin Fiziksel Semptomlara İlişkin Özellikleri 65 4.4. Araştırmaya Katılan Gebelerin Psikososyal Semptomlara İlişkin Özellikleri 66 4.5. Araştırmaya Katılan Gebelerin Uyku ve Uyku Kalitesine İlişkin Özellikleri 67 4.6. Araştırmaya Katılan Gebelerin Antepartum Semptomları ile Uyku Kalitesine İlişkin Özellikleri 68 4.7. Araştırmaya Katılan Gebelerin Trimesterleri ile Antepartum Semptomlar ve Uyku Kalitesine İlişkin Özellikleri 74 5. TARTIŞMA 89 6. SONUÇ ve ÖNERİLER 94 6.1. Sonuçlar 94 6.2. Öneriler 95 KAYNAKLAR 96 EKLER 111 Ek 1 (Kişisel Bilgi Formu) 111 Ek 2 (Antepartum Semptom Kontrol Listesi)……………..….……………………… 113 Ek 3 (Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi)…………………………...………………… 115 Ek 4 (T.C. Sağlık Bakanlığı Aydın İl Sağlık Müdürlüğü İzin Yazısı)……………….. 117 Ek 5 (Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu Onayı)…………..….…………………… 118 ÖZGEÇMİŞ 11