Educational philosophy of Mehmet Aki̇f Ersoy (A qualitative analysis on the context of his speeches and writings)

Araştırmanın amacı, Türkiye'nin eğitim felsefesi sürecinin anlaşılmasına ve bilimselleşmesine katkı sağlamak için Türk tarihi ve edebiyatında önemli bir isim olan Mehmet Akif Ersoy'un konuşmaları ve yazdığı eserleri ışığında somutlaşan eğitim felsefesini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olan "kuram oluşturma" yaklaşımı, kullanılmıştır. Bu yaklaşımına uygun olarak, bir eğitim felsefesinin taşıması gereken olmazsa olmaz boyutlar (parçalar) bağlamında Mehmet Akif Ersoy'un konuşmalarını ve yazdıklarını içeren kaynaklar taranmış, elde edilen verilerden yola çıkılarak Mehmet Akif Ersoy'un eğitim felsefesinin ne olabileceğine yönelik bir yapı (sistem-model-kuram-görüş) oluşturulmuştur. Çalışmanın ürünü olarak meydana gelen eğitim felsefesi (sistem-yapı-kuram), Mehmet Akif Ersoy'un konuşmalarını ve yazdıklarını içeren kaynaklardan toplanan verilere göre şekillenmiştir. Araştırmanın evrenini, "Mehmet Akif Ersoy'un konuşmaları ve yazdığı eserleri ışığında somutlaşan eğitim felsefesi nedir?" probleminin tümüne ya da herhangi bir boyutuna cevap olabilecek, Akif'in konuşmalarından ve yazdıklarından oluşan dokümanlar (kitapları, tefsir, mev'ıza ve hutbeleri, dergi ve gazetelerdeki yazıları, mektupları,); örneklemi ise kuram oluşturma stratejisi ile yapılan araştırmalarda kullanılan, araştırma sorusunun yanıtı olabilecek kavramların ve süreçlerin tekrar etmeye başladığı aşamaya kadar veri toplamaya devam edilmesini gerektiren "kuramsal örnekleme" yaklaşımına dayalı olarak oluşturulmuştur. Verilerin toplanmasında "belgesel tarama" tekniği kullanılmıştır. Araştırmadaki veriler; Toprakçı, Buldur, Bozpolat, Dağdeviren ve Eren (2013) tarafından yürütülen "Türkiye'nin Ulusal Eğitim ve Yükseköğretim Felsefesi" adlı bir çalışmada kullanmak üzere hazırlanan, özet ve ayrıntılı eğitim felsefesi akımları tablolarının kullanılmasıyla oluşturulan "Eğitim Felsefesi Saptama Araçları" adı verilen biri özet diğerleri ayrıntılı saptama araçları olmak kaydıyla 7 araç yoluyla toplanmıştır. "Eğitim Felsefesi Saptama Araçları" ölçütünde Mehmet Akif Ersoy'un eserleri incelenmiştir. Bunun için öncelikle Mehmet Akif Ersoy'un konuşmalarında ve yazdığı eserlerinde sıkça geçen kelimeler bulunmuştur. Kelimenin hangi eğitim akımıyla daha çok ilişkili olduğunu "Eğitim Felsefesi Saptama Araçları" ölçütünde belirlenmiştir. Sonra bir eğitim felsefesinde olması gereken özellikleri belirleyen altı temel soruya ("Niçin öğretelim?", "Ne öğretelim?", "Nasıl öğretelim?", "Nerede öğretelim?", "Ne kadar öğretelim?", "Kime-kiminle öğretelim?") cevap niteliği taşıyabilecek ifadeler söz konusu eserlerde aranmıştır. Bulunan cevaplar söz konusu sorular altında kümelenmiştir. Daha sonra, probleme yanıt vermek için, felsefi sorular altında kümelenen ifadeler, eğitim felsefesi akımları ışığında, gözden geçirilmiş ve hangi akıma ait iseler o akımın içine yerleştirilmiştir. Böylelikle her bir eğitim felsefesi sorusu bağlamında Mehmet Akif Ersoy'un eğitime ilişkin görüşünün hangi eğitim felsefesi akımı içinde olduğu ortaya çıkarılmıştır. Her bir soruya cevap olan tespitler her bir akım için ayrı ayrı toplanarak o akımın altı sorusu (eğitim felsefesi boyutu) altında sayısallaştırılmış böylece o akımın hangi sorusunda kaç adet anlamlı ifade kullanıldığı belgelenmiştir. En son olarak ise her bir akım altında toplanan kelimeler ve bütün sorulara verilen ifadeler toplanarak Mehmet Akif Ersoy'un ağırlıklı eğitim felsefesi tespit edilmiştir. Araştırmanın her safhasında araştırmacı, bulgu ve sonuçları sürekli olarak birbirleri ile karşılaştırıp, yorumlayarak "derinlik odaklı veri toplama mekanizmasını" kullanmıştır. Araştırmada "geçerlik ve güvenirliği" sağlamak için; veriler nesnel bir yaklaşımla toplanıp işlenmiş ve danışman tarafından "teyit edilmiştir", bu yol ile "inandırıcılık" sağlanmıştır. Ayrıca araştırmacı tarafından ulaşılan eserler dışında Mehmet Akif Ersoy'a ait başka eserlerin olup olmadığının eserlerin tespiti ve veri toplama aşamasında ulaşılan bulguların doğruluğunun teyidi için Mehmet Akif Ersoy hakkında çalışmalar yapan uzmanlardan görüş alınmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlar şunlardır: Mehmet Akif Ersoy'un konuşmalarında ve yazdığı eserlerde, sıkça geçen kelimeler; "insan" ve "ilim"dir. Mehmet Akif Ersoy'un eğitim felsefesi ağırlıklı olarak "Esasicilik" tir. Mehmet Akif Ersoy'un eğitim felsefesini ortaya çıkaran soruların her birine ayrı ayrı olmak üzere (konuşmalarından ve yazdığı eserlerden alınan ifadelere göre) verilen cevaplar ışığında somutlaşan eğitim felsefeleri ise: eğitimin amaçları (Niçin Eğitelim?) bağlamında ön plana çıkan eğitim felsefesi "Daimicilik", Eğitimin içeriği (Ne öğretelim?), Eğitimin yöntemi (Nasıl öğretelim?), Eğitimin yeri (Nerede öğretelim?), Eğitimin miktar ve zamanı (Ne kadar/zaman öğretelim?) ve eğitimin kimlere kimlerle verileceği (Kime/kiminle öğretelim?) bağlamında ön plana çıkan eğitim felsefeleri ise "Esasicilik"tir. Araştırmacılara, tarihte önemli yeri olan kimseler ile okul, dernek, vakıf, siyasi partiler vb. gibi eğitim ile ilişkili olabilecek kurumlar için de, "Eğitim Felsefesi Saptama Aracı"nı ve ek tabloları kullanarak (izin almak suretiyle) benzer çalışmalar yapmaları; uygulamacılara ise eğitimin amaçları boyutunda insanın davranışlarına etki eden temel değerlerin değişmeyeceğini savunan ve Daimicilik akımının özelliklerini taşıyan Mehmet Akif Ersoy'un eserlerini Değerler Eğitiminde kullanmaları önerilebilir.The aim of this research is to find the educational philosophy of Mehmet Akif Ersoy who is an important person of Turkish history and literature to make an understanding of the philosophy of education process and to contribute to scientification through his speeches and writings. In this study, grounded theory method of the qualitative analyse was used. In this process, Mehmet Akif Ersoy's speeches and writings were checked in the perspective of the dimensions of an educational philosophy. After finding the documents, it was built a system (system-form-theory-opinion) which contains Mehmet Akif Ersoy's speeches and writings. The research sample was built by the documents consisting of the Akif's speech and writings (books, commentary, advice and sermon, writing in magazines and newspapers, letters) which can find an answer that can meet all or any dimension of the problem of "What is the educational philosophy of Mehmet Akif Ersoy by the documents of his speeches and writings?"; the sampling was built by grounded theory model which is used in researches made with theory-building strategy and requires continuation of data collection until the concepts and the processes which can be the answer to the research question start to repeat. The analysis of documentation was used in getting the documents. The data in research were taken by the 7 facilities which contain the main detection tools and a summary of "The Tools of Detecting Educational Philosophy" tables that developed by Toprakçı, Buldur, Bozpolat, Dağdeviren ve Eren (2013) Mehmet Akif Ersoy's educational philosophy was searched by the way of "The Tools of Detecting Educational Philosophy". First, the six problems ("Why we teach?", "What we teach?", "How we teach?", "Where we teach?", "When and how much we teach?", "To whom and with whom we teach?") were checked in the document. After finding the answers, they were put under the questions. First, the frequent words were found under a unique question. Then, for answering the question, the expressions which were put under the philosophical questions checked in the light of educational philosophies and were put under the philosophy which they belong. By that, it was put forward in the light of the educational philosophic questions for finding what Mehmet Akif Ersoy's educational thinking perspective was. After that, for every single educational philosophy, the answers to the questions were analysed, digitized and found how much answers were given. By collecting, Mehmet Akif Ersoy's weighted educational philosophy was found. For building validity and reliability, the data collected by an objective manner and confirmed by the consultant, credibility was constructed by that. In every step of the research, the consultant confronted the results with each others and interpreted by using the collecting data mechanism of depth of focus. Also, except for works that reached by researchers, it was asked for the opinions of Prof. Dr. Fazıl Gökçek who has studied on Mehmet Akif Ersoy to find out whether there is any other works of Mehmet Akif Ersoy and confirm of the accuracy of findings obtained during data collection. Here are the conclusions of the study: In the documents of Mehmet Akif Ersoy's speeches and writings, in the perspective of the educational philosophy, mostly used vocabularies are "human/humanity" and "science. When the structure of an educational philosophy is thought about in its entirety, Mehmet Akif Ersoy's educational philosophy is "Essentialism". The dimensions (components) of this structure are "Perennialism" in terms of the objective of education; "Essentialism" in terms of content, in terms of method, in terms of the place of education; in terms of the amount and time of education and people related with the education. Looking through the conclusions of this study, it could be suggested that the practitioners and theoreticians it provided the recognition and understanding of educators direction outside of Mehmet Akif Ersoy poet direction in the Turkish education system