The formation spatial shape on the structures at the third degree archeological sites

Yüksek Lisans Tezi.Koruma kavramı, II. Dünya Savaşının ardından kentlerdeki büyük yıkımın onarılmaya çalışması ile önem kazanmış ve gelişmeye başlamıştır. Avrupa'da savaş esnasında yıkılan binaların altında bulunan arkeolojik kalıntıları koruma isteği bu alandaki çalışmaların temelini atmıştır. Türkiye'de koruma süreci Avrupa ile paralel bir şekilde başlamış fakat kontrol mekanizmasının kurulamaması ve yeterli bütçe ayrılamaması gibi sebeplerden uygulama konusunda başarı sağlanamamıştır. 1999 yılında yürürlüğe giren 658 sayılı ilke kararı ile Arkeolojik Sit; "insanlığın varoluşundan günümüze kadar ulaşan eski uygarlıkların yer altında, yer üstünde ve su altındaki ürünlerini, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklerini yansıtan her türlü kültür varlığının yer aldığı yerleşmeler ve alanlar" olarak tanımlanmıştır. III. Derece Arkeolojik Sitler ise üzerinde yapılaşmaya izin verilen alanlardır. Tez kapsamında; dünyadan ve Türkiye'den incelenen örnekler üzerinden yapılan biçimleniş analizi sonucunda; Arkeolojik Kalıntı ile Biçimlenen Yapılar, Yapının Fonksiyonu ile Biçimlenen Yapılar ve Yalnızca Koruma ve Sergileme Fonksiyonlu Yapılar olarak ayrılmıştır. Bu analiz doğrultusunda arkeolojik kalıntıyı koruma yöntemleri; temel hizasında koruma, bodrum hizasında koruma ve üst örtü ile koruma bağlamında grafikleştirilerek bir tablo oluşturulmuştur. Konya, Antalya Kaleiçi ve Side Antik Kenti'nden seçilen örnekler yapılan sınıflandırma ve koruma yöntemini de kapsayan; proje süreci, kurul süreci, inşa süreci ve kullanım süreci bağlamında analiz edilmiştir. Bu analiz sonucunda elde edilen bazı sonuçlar şunlardır; III. Derece Arkeolojik Sitlerde yeni yapıya izin verilmesi hem kültür varlığına ulaşılması hem de alanın değer kazanması açısından önemlidir. III. Derece Arkeolojik Sitlerde yeni yapı izninin Kültür ve Tabiat Vatlıklarını Koruma Bölge Kurullarının inisiyatifine bırakılmıştır. Arkeolojik alanda yeni yapı süreci; kazı, inşa ve kullanım aşamalarında kalıntıya zarar verilmeden ilerlenmesi için koruma yöntemlerinin önceden planlanarak yürütülmelidir. Kazılar sırasında arkeolojik kalıntıya ulaşılan alanlarda yapıların taşıyıcı sistemini kalıntıya göre şekillenmektedir. Kalıntının bulunduğu yer, büyüklüğü, taşıdığı değer gibi etkenler proje tasarımını etkileyen ana unsurlardır. Bünyesinde kültür varlığı olan yapıların çevresinde bilgilendirme yapılmaması, arkeolojik kalıntıya gerekli ilginin oluşmamasına sebep olmaktadır.The concept of preservation has gained importance and started to improve with the rebuilding efforts for the huge destructions in the cities after the World War II. The ambition of preservation the remains covered by the collapsed buildings during the war has just laid down the foundations of this process. The preservation period in Turkey did accompany with in Europe however; the failures on establishing the control mechanism and reserving the enough budget caused the process failed. The Archeological Sites are defined as follows by the principal decision enforced in 1999, numbered as 658 "the residential areas and the lands in which accommodating all kind of cultural heritages of the ancient civilizations extending beneath the earth, on the earth and under the water and reflecting their own ancient times of social, economic and cultural features from the first existence of the humanity until the current day". On the other hand, the third degree Archeological Sites are the lands permitting the construction. In accordance with the outcome generated by the analysis of formation spatial shape on the samples found in Turkey and the other parts of the world within the coverage of this thesis categorized the structures as The Structures Shaped by the Archeological Remnants, The Structures Shaped by Its Function and The Structures Only Preserved and Exhibited. In line with this analysis the protection technics of archeological remnants were graphed and tabled binding the foundation level, basement level and covering coat protection technics. The samples selected in Konya, Antalya Kaleici and Side Antic City were analyzed within the scope of specified structure categories and the protection technics tied with the periods of project, commission, construction and utilize. Some results produced by this analysis are as follows: The permission granting the new structures on the third degree Archeological Sites is crucial not only in terms of making cultural heritage reachable but also in terms of valuing the land. The new structure permission decree on the third degree Archeological Sites has been left at the discretion of The Regional Protection Boards of the Cultural and Natural Assets. All coverage and protection technics should be well considered and approved in advance for the appropriate shield of the remnants at the site along the excavating, constructing and utilizing phases of the new structure. The pillar system should be shaped in accord with the remnant at the points diggings reached the remnant. The remnant's location, size, value are the focal criteria manipulating the project planning. The poor acquaintance at the immediate areas of the structures enclosing cultural remnants causes them are inutile