Evaluati̇on of hadi̇ths source related to habari̇ quali̇ti̇es

Yüksek Lisans TeziKur'an'da yer alan bazı ayetlerde ve hadislerde Allah'a birtakım içkin nitelikler ve fiiller atfedilir. Bu nitelikler ve fiillerin zahirî anlamları Allah hakkında düşünülmesi mümkün olmayan manalar oluşturmaktadır. İslamî ilimler literâtüründe haberî sıfatlar başlığı altında incelenen bu konu, geçmişten günümüze birçok tartışmaya ve farklı yoruma konu olmuştur. Biz bu çalışmamızda haberî sıfatlarla ilgili hadislerin sıhhat değerlendirmesini ve yorumlanmasını ele aldık. Çalışmamızın birinci bölümünde Allah'ın sıfatları hakkında bilgi verip haberî sıfatlar kavramını ele aldık. Ardından haber-i vâhid kavramı ve akaidle ilişkisi üzerinde durduk. Haberî sıfatlarla ilgili rivayetlerin büyük çoğunluğunu haber-i vâhidlerin oluşturması bizi buna sevketti. İkinci bölümde ise Kütüb-i Tis'a'daki haberî sıfatlarla ilgili rivayetleri tespit edip konularına göre tasnif ettik. Çalışmamızın sonraki aşamasında hadislerde Allah'a atfedilen haberî sıfatların lügat ve ıstılahi anlamlarını ele aldık. Bu hadislerin sıhhat değerlendirmesi için ravileri inceledik ve onlarla ilgili cerh-ta'dil kitaplarındaki değerlendirmelere müracaat ettik. Hadislerin metinlerinde geçen teşbîh ve mecazî anlatımları âlimlerin nasıl yorumladığını ortaya koymaya çalıştık. Bu hadislerin anlaşılmasında iki türlü yaklaşımın olduğunu gördük. Bunlardan birincisi, ilk dönem âlimleri diyebileceğimiz selefin görüşüdür. Selef, bunların te'vil edilmeden inanılıp kabul edilmesini benimsemiştir. Sonraki âlimler diyebileceğimiz müteahhirun dönemi kelamcıların görüşü ise, teşbihe yer vermemek için bu tür sıfatların te'vil edilmesi gerektiği şeklindedir.In some hadiths and verses from Quran, it is atributed some qualities about Allah's presence and actions to Allah. These qualities and the apparent meanings of actions constitute impossible meanings to be thought about Allah. In Islamic literature this issue, studied under the title of habari adrectives, has caused to many discussions and comments from past to present. In this research, we analyzed both comments and evaluations of habari adjectives related to hadiths. We handled the concept of habari adjectives after in was given information about Allah's adjectives. Then we put emphasis on the concept of ahad habar and the subject of relationship with akaid. Most of the reports refer to Habar. In the second section we identified the reports about adjectives in Kütüb-i Tis'a. We classified them in regard to their subjects. At a later stage of our studies we handled with/in the dictionary, technical meanings of habarı adjectives about Allah. We investigate/research evaluations of narrators and cerh ta'dil books for evaluation of hadiths. We tried to reveal how scholars commented an simile and metaphorical expressions in hadith texts. We see that there are two approaches for understanding of hadiths. One of them is the opinions of Selef (the first period's scholars). Selefs adopt to accept them without ta'wil (interpretation). Theologians, the following scholars, in muta'akhkhirîn (later) period think that it is necessary to be interpreted (ta'wil) these kinds of adjectives in order to avoid from simile