Psycho-social risk and protective factors as predictors of problem behaviors among adolescents

Bu çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsünde Ferda Aysan'ın danışmanlığında Diğdem Müge Siyez tarafından hazırlanan "Lise Öğrencilerinde Görülen Problem Davranışların Koruyucu ve Risk Faktörleri Açısından İncelenmesi" adlı doktora tezine dayanılarak hazırlanmıştır.Bu araştırmanın amacı 15-17 yaş arası ergenlerde görülen problem davranışları yordayan psiko-sosyal risk faktörlerinin ve koruyucu faktörlerin belirlenmesidir. Araştırmada, problem davranışların değerlendirilmesinde ve psiko-sosyal risk faktörleri ile koruyucu faktörlerin belirlenmesinde Jessor ve Jessor (1977) tarafından geliştirilmiş olan Problem Davranış Teorisi esas alınmıştır. Araştırmaya İzmir il merkezinde ortaöğretim kurumlarına devam eden 1237 öğrenci katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Ergen Sağlığı ve Gelişimi Envanteri kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 12.0 paket programından yararlanılarak frekans dağılımları ve Pearson Korelasyon Katsayısı Tekniği ile Hiyerarşik Regresyon Analizi Tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, risk faktörleri ile problem davranışlar arasında pozitif yönde; koruyucu faktörler ve problem davranışlar arasında negatif yönde düşük ve orta düzeyde ilişki olduğunu göstermektedir. Ayrıca problem davranışların yordanmasında kişilik sistemi içerisinde yer alan risk faktörleri ve koruyucu faktörlerin, algılanan çevre sistemi ve davranış sistemi içerisinde yer alan risk faktörleri ve koruyucu faktörlere göre problem davranışları yordama gücünün daha fazla olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak yapılacak önleme çalışmaları risk faktörlerini azaltılarak, ergenlerin sağlıklı davranışlarının ön plana çıkmasına yardımcı olabilir.In this study the role of psychosocial risk and protective factors in adolescent problem behaviors were investigated among 15-17 ages adolescents. An explanatory model of adolescent problem behavior (drinking, smoking, illicit drug use, anti-social behaviors, precocuios sexual intercourse) based on psycho-social risk and protective factors in the present study emerges from extension of Problem Behavior Theory which ise developed by Jessor and Jessor (1977). A total of 1237 students, between ages 15-17, from different high schools in İzmir participated in this study. Students completed Adolescent Health and Behavior Questionnaire. Frequency analysis, Pearson Correlation Analysis and, hiererchical regression analysis were used to data regarding the sample. Analysis of data was benefited from SPSS 12.0 packet programme. Results can be summarized as follows: problem behaviors are associated with positevely increased rates of risk factors and also problem behaviors are associated with negatively decreased rates of protective factors. Risk and protective factors which is related to personality system account for substantial variance in problem behaviors rather than perceived social environment system and behavior system. While decreasing risk factors with prevention studies, may help to promote healthful behaviors in adolescence