CONSIDERAZIONI SULLE STRUTTURE MURARIO-DIFENSIVE DEI CENTRI COSTIERI DELL\u27ISTRIA VENETA ALL\u27INDOMANI DELLA GUERRA USCOCCA (1619-1620)

Nel presente saggio si mettono in evidenza i progetti avviati e portati a termine per il rafforzamento delle strutture fortificatorio-difensive dei centri costieri dell\u27 !stria veneta all\u27 indomani della guerra uscocca (16 19-1620). La documentazione archivistica (con le splendide raffigurazioni di Rovigno e di Capodistria, rispettivamente del Tensini, del Fino e del Rubertini) che ci sta a disposizione nell \u27 Archivio di stato di Venezia documenta i propositi di rinnovo di Antonio Barbaro (eletto alla fine del 1618 a provveditore sopra le ordinanze di Terraferma e dell\u27lstria con importanti compiti in materia di difesa del territorio e della costa istriani), del podestà e capitanio di Capodistria Bernardo Malipiero, di tutti gli altri rettori e provveditori istriani di quel periodo, nonché quegli anni difficili che venivano a chiudere un \u27epoca complessa e cruciale per la storia istriana.Predmetom ovog ogleda su zapoceti i dovrseni projekti za jacanje fortifikacijsko-obrambenih gradevina obalnih gradova lstre nakon uskockog rata (1619-1620.), u okviru odnosa izmedu Habsburskog carstva i Mletacke republike, a posebno rjesavanja pitanja slobode plovidbe Jadranskim morem. Sustav obrambenih utvrda mletacke Istre odrazavao je temelje visestoljetnog odnosa izmedu Venecije kao metropole i njezine istarske pokrajine, naroCito njenog primorja, kao nezaobilaznog oslonca jadransko-mediteranske gospodarske i trgovacke pomorske politike i orijentacije Prejasne. Sistem je postavljen tako da, s jedne strane, kontrolira obalu i vise ili manje uCinkovite obrambene sustave pojedinih gradiéa mletacke lstre, kako obalnih tako i onih u unutrasnjosti, s druge pak strane, omoguéi obranu granice prema Carstvu, a koju je nadzirao buzetski kastel i niz od pet manjih utvrdenih kastela (Roe, Hum, Dragué, Vrh i Sovinjak). Arhivska grada (sa sjajnim prikazima Rovinja i Kopra F. Tensinija, G. Fina i G.B. Rubertinija) koja nam je na raspolaganju u Ddavnom arhivu u Veneciji dokumentira prijedloge za obnovu Antonija Barbara, koji je krajem 1618. godine izabran za providura "Terraferme" i lstre sa vaznim zadaéama u obrani istarskog kopna i obale, nacelnika i kapetana Kopra Bernarda Malipiera, svih ostalih istarskih rektora i upravitelja onog doba, te njedno i one teske godine kojima je zavrsilo jedno kompleksno i vazno razdoblje istarske povijesti. Svakako najopsezniji i najznacajniji pothvati ostvareni u dva desetljeéa nakon uskockog rata (i zato sto su o njima sacuvani vazni tragovi u vidu rukopisa i nacrta) bili su oni u veéim centrima: Kopru, kao politickom i upravnom sjedistu, Rovinju, kao iznimno vaznom naselju i gospodarskom centru, Pulì zbog strateskog polozaja i velike luke. Obzirom na to da su prijedlozi za obranu i jacanje obrambenih utvrda dali djelomicne rezultate, kod vlasti zaduzenih za tu oblast bas u to vrijeme prevladalo je uvjerenje da je nemoguée i nepotrebno vrsiti radikalne izmjene obrambenih sustava pojedinih gradiéa te da, po uzoru na druga podrucja i strateske posjede treba stvoriti jaki vojni postav. Odgovor Venecije takvom razvoju situacije, dovest ée do toga da ée Pula, izmedu dvadesetih i tridesetih godina 17. stoljeéa, biti odabrana za smjestaj snazne "pomorske utvrde", najvaznije na prostoru Istre i Kvarnera