IL COMUNE DI TRIESTE E L’ACQUEDOTTO DEL RISANO. UN PROGETTO IRREALIZZATO

La crescita economica e l’aumento demografico di Trieste rivelarono il problema dell’approvvigionamento idrico alla città. Le perduranti siccità della fine degli anni Sessanta del XIX secolo spinsero il Comune ad esaminare delle soluzioni per risolvere il problema del fabbisogno d’acqua. Nel 1870, l’ingegnere zurigheseArnold Bürkli e i colleghi triestini Luigi Buzzi, Carlo Vallon e Rodolfo Kühnell, proposero lo sfruttamento del fiume Risano. Nel 1873 il Comune di Trieste accolse il progetto, ritenuto il più idoneo. La Giunta provinciale dell’Istria richiese un parere in merito al Comune di Capodistria, che riunì il suo Consiglio nella seduta straordinaria del 20 marzo 1873 esprimendosi favorevolmente. I lavori non furono mai intrapresi.Urbanistički razvoj, pojačane gopodarske aktivnosti i istovremeni demografski rast Trsta ukazali su na neophodnu potrebu realizacije vodovoda koji bi mogao zadovoljiti potrebe grada u stalnom širenju. Povoljna konjunktura uslijed porasta prometa i trgovinske razmjene s Levantom za vrijeme Krimskog rata zahvaljujući neutralnosti Habsburškog carstva, te izgradnja Južne željeznice (Südbahn), čiji je dio pruge od Postojne do Trsta otvoren u ljeto 1857., dali su značajan poticaj lučkom prometu koji je te iste godine premašio sto tisuća tona. Dugo sušno razdoblje 1868. godine koje je presušilo gradski vodovod, kao i slične klimatske nedaće naredne godine, iako manjeg obima, navele su Općinu Trst na razmatranje mogućnosti korištenja drugih izvora pitke vode u susjednim područjima. Gradske vlasti su 1869. pozvale ciriškog inženjera Arnolda Bürklija, koji je 1870., zajedno s inženjerima Građevinske inspekcije Luigijem Buzzijem, Carlom Vallonom i Rodolfom Kühnellom, predložio iskorištavanje rijeke Rižane. Druge projekte predstavili su Antonio Galimberti iz društva “Società del Progresso“, koji se odlučio za rijeku Timavu, te Giuseppe Sforzi koji se opredijelio za izvor Hubelj što se ulijeva u Vipavu. Gradsko vijeće je raspravljalo o trajnom rješenju vodoopskrbe u Trstu 5. ožujka 1873. i prihvatilo ideju o izgradnji Rižanskog vodovoda kao najbolju soluciju. Predviđeno je kako bi se iz tih izvora moglo crpiti 30 tisuća kubičnih metara vode dnevno, a da bi se jedna šestina te količine usmjerila za potrebe stanovništva duž rijeke. Koparsko općinsko vijeće koje je izravno bilo zainteresirano za taj projekt sastalo se 20. ožujka 1873. na izvanrednoj sjednici kako bi na traženje Pokrajinskog poglavarstva izrazilo svoje mišljenje o planiranom vodovodu. Nakon široke rasprave, vijećnici su prihvatili prijedlog sa šesnaest glasova za i jedananest glasova protiv. U Trstu je počelo razdoblje živahnih rasprava o vodovodu, koje su trajale četrdesetak godina, sve do izbijanja Prvog svjetskog rata kada je prekinuta bilo kakva inicijativa