Społeczny i empiryczny charakter transcendentalnego antropocentryzmu Immanuela Kanta: problem istoty człowieczeństwa

This paper presents a conceptual-discursive analysis of Immanuel Kant’s texts from the viewpoint of the ontological essence of humanity (the so-called human nature). On the basis of a functional-pragmatic methodology, the author proposes a metalanguage for a pragmatic conceptual analysis of Kant’s philosophical discourse, together with his own idea of a human as a person, human being, individual, character, and bearer of human traits. The paper consists of two parts. Part One presents the principles by which the human personality is structured, as well as the fundamental methodological questions of the essence of humanity. Part Two analyzes Kant’s notion of “human nature” in both the formal aspect and that of systematic localization. It also considers the issues of social pragmatics and the empirical motivation of “human nature,” which arise from a discursive analysis of texts by Kant. The author attempts to demonstrate that Kant was one of the first philosophers to discern the specificity of human nature in social relations of human personality, which he presented neither in a causal-deterministic form (as a spiritual substance handed down from generation to generation) nor an essentialist one (as a timeless transcendental essence), but rather as a function of social experience for a particular human being (both pragmatic-teleological and transcendental-a posteriori).Artykuł poświęcono konceptualno-dyskursywnej analizie tekstów Immanuela Kanta w zakresie problemu istoty ontologicznej człowieczeństwa (tzw. „natury ludzkiej”). Autor w oparciu o metodologię funkcjonalno-pragmatyczną proponuje metajęzyk pragmatycznej analizy konceptualnej filozoficznego dyskursu Kanta, a także własną koncepcję istoty człowieka jako osobnika, osoby ludzkiej, indywiduum, osobowości oraz nosiciela cech człowieczeństwa. Artykuł składa się z dwóch części. W części pierwszej zostały ustalone zasady strukturyzacji ludzkiej osobowości oraz postawione zasadnicze pytania metodologiczne dotyczące istoty człowieczeństwa. W części drugiej rozpatruje się kantowskie pojęcie „natury ludzkiej” od strony istoty formalnej, lokalizacji systemowej, a także społecznej pragmatyki i empirycznej motywacji „natury ludzkiej”, wyłaniających się z dyskursywnej analizy tekstów Kanta. Autor próbuje udowodnić, że Kant był jednym z pierwszych filozofów, którzy dostrzegli specyfikę człowieczeństwa w relacjach społecznych osobowości ludzkiej i przedstawił go nie w postaci kauzalno-deterministycznej (jako substancji duchowej przekazywanej z pokolenia na pokolenie) czy esencjalistycznej (jako pozaczasowej istoty transcendentnej), lecz w formie funkcji doświadczenia społecznego konkretnej osobowości ludzkiej – jednocześnie pragmatycznoteleologicznej i transcendentalno-aposteriorycznej