A SUFIST HODJA: LOKMAN-I PERENDE

Tasavvuf İslam'ın felsefi ve dinsel bir biçimde algılanması ve bu şekilde görüşlerin kabul görmesiyle oluşan bir felsefi terim olarak karşımıza çıkmaktadır. Tasavvufun kurucusu olarak kabul edilen Hoca Ahmet Yesevi ve onun talebeleri, Türkistan'da ve Anadolu'da İslam'ın yayılmasında öncülük etmişler aynı zamanda hoşgörü temelli bir görüşün oluşmasına katkı sağlamışlardır. Bektaşilik, Mevlevilik gibi farklı grupların oluşmasında Hoca Ahmet Yesevi'nin önemi büyüktür. Bu araştırmada Bektaşiliğin kurucusu, Hacı Bektaş-ı Veli'nin hocası olarak kabul edilen belki birçok kişinin bile ismini ilk defa duyduğu Lokman-ı Perende ve bağlantıları incelenecektir. Lokman-ı Perende'nin Hoca Ahmet Yesevi ile olan bağlantısı ve Hacı Bektaş-ı Veli'ye yaptığı hocalığı detaylı bir şekilde incelemeye çalıştık. Bunun üzerine birçok kaynak tarayıp detaylı ve kapsamlı bir araştırma yapmanın daha doğru olacağı düşündük. Bu kaynakların en önemlileri Hacı Bektaş-ı Veli'nin eserleri olan 'Makalat' ve 'Velayetname' dir. Ancak Makalat adlı eserde daha çok dini açıklamalar üzerine yorumlamalar yapıldığı için pek fazla şahsi hayata dair görüşler yer almamaktadır. Çalışmada Hoca Ahmet Yesevi, Hacı Bektaş-ı Veli, Lokman-ı Perende arasında geçen diyaloglar Bektaşiliğin temelinin oluşmasında en dikkat çekici ayrıntıları oluşturmaktadır. Hacı Bektaş-ı Veli'nin babası Sultan İbrahim'in Lokman-ı Perende'yi hoca olarak görevlendirmesiyle başlayan süreç Hacı Bektaş-ı Veli'nin Anadolu'ya gelmesine kadar devam etmiştir. Bu süreç içerisinde yaşananlar Hacı Bektaş'ın eğitimi ve toplumun ona vermiş olduğu değerler son derece önemlidir. Bektaşiliğin oluşumunda temel unsurları bilmek günümüzde bazı gizli kalmış noktaların aydınlanmasına fayda sağlayacaktırSufism emerges as a philosophical term that perceives the Islam from the point of view of philosophy and religion.Khoja Ahmed Yasawi who was accepted as the founder of sufism- and his disciples pioneered the spread of Islam in Anatolia and Turkistan and they contributed to the formation of a worldview that was based upon tolerance. The role of Khoja Ahmed Yasawi is highly significant in the formation of different groups that was called as Bektashi and Mevlevi. The aim of this research is to examine Lokman-ı Perende and his relationships. Lokman-i Perende is to be accepted as the teacher of Haji Bektashi Veli who was the founder of Bektashi order. However it seems many contemporary followers of the belief are even unaware of his name. During the research we tried to investigate in detail first the relationship between Lokman-i Perende and Khoja Ahmed Yasawi and then Perende’s teachings to Haji Bektashi Veli. Believing the importance of a detailed literature review on the topic, we tried to present some source books to the reader.The most important ones are Haji Bektashi Veli’s own works called as “Makalat” and “Velayetname”. Makalat contains interpretations of religious explanations and thus lacks detailed viewpoints about individual life. We evaluated the dialogues between Khoja Ahmed Yasawi, Haji Bektashi Veli and Lokman-ı Perende as the most significant details for the lay foundations of Bektashi order. The process begun with the order of Sultan Ibrahims’s to Lokman-i Perende to teach his son Haji Bektashi Veli and continued till the Veli’s migration to Anatolia. What Bektashi order will contribute to the exploration of some unexplained points in this history was experienced in the process, education of Haji Bektashi Veli and the value assigned by society to him are of great importance. To reveal what were the basic elements in the formation o