Samrunar fyrirtækja og samkeppnisreglur: Málsmeðferð og réttarframkvæmd

Þegar fyrirtæki sameinast á Íslandi er í mörgum tilvikum lögð skylda á þau að tilkynna um slíka samruna til Samkeppniseftirlitsins. Um meðferð samkeppnisyfirvalda á slíkum samrunatilkynningum gilda ákveðnar reglur sem finna má í samkeppnislögum nr. 44/2005 og reglum sem settar hafa verið af Samkeppniseftirlitinu sjálfu. Ritgerð þessi fjallar um gang samrunamála frá því að fyrirtæki hefja undirbúning samrunatilkynninga og þangað til niðurstaða samkeppnisyfirvalda um samrunann liggur fyrir. Fjallað er um meginástæður þess að fyrirtæki sameinast og helstu tegundir samruna. Stuttlega er vikið að þróun samrunareglna og meginþáttum um málsmeðferð vegna samruna erlendis og í kjölfarið raktir undirstöðuþættir í meðferð samrunamála hér á landi. Ólíkt því sem gildir um rannsóknir samkeppnisyfirvalda almennt er meðferð samrunamála háð lögbundnum tímafrestum og er ítarlega um þá fjallað. Aðeins samrunar sem ná tilteknum ársveltumörkum á Íslandi eru tilkynningarskyldir enda teljast samrunar mjög lítilla fyrirtækja almennt ekki líklegir til að raska samkeppni. Þó geta samkeppnisyfirvöld kallað eftir tilkynningum vegna minni samruna. Um þessi veltumörk er fjallað nánar og sérstaklega athugað hvort þörf sé breytinga á þeim en skiptar skoðanir hafa verið um það. Fjallað er um styttri og lengri gerðir samrunatilkynninga og hvaða skilyrði hvor þeirra leggur á samrunafyrirtæki, sérstaklega þegar horft er til magns þeirra upplýsinga sem krafist er. Þá er fjallað um rannsóknarheimildir Samkeppniseftirlitsins í samrunamálum og í kjölfarið er ítarlega greint frá gangi samrunamála fyrir samkeppnisyfirvöldum á svokölluðum fasa I annars vegar og svokölluðum fasa II hins vegar. Loks er fjallað um ákvarðanir Samkeppniseftirlitsins í samrunamálum og niðurstöður samkeppnisyfirvalda, m.a. ógildingu samruna og setningu skilyrða. Sérstök hliðsjón er höfð af framkvæmd samrunamála í ESB-samkeppnisrétti en ljóst er að samkeppnislöggjöf hér á landi, þ.á m. reglur um samruna, sækja fyrirmynd sína til ESB-réttar. Birt er tölfræði um ýmsa þætti málsmeðferðarinnar en sérstaklega var horft til þess að rannsaka hvar munur gæti legið á milli reglna hér á landi samanborið við nágrannalönd okkar og ESB þegar kemur að málsmeðferð samrunamála