TÜRKİYE TÜRKÇESİ ATASÖZLERİNDE ÖFKE VE ÖFKE KONTROLÜ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Eğitimin ve sosyal yaşantının her anında bireylerin kendilerini daha rahat ifade etmelerinde atasözlerini kullandıkları bilinmektedir. Bireyler, kimi zaman karşısındakine kısa ve öz cevaplar vermek için kimi zaman kendilerine has duyguları daha net ifade etmek için atasözlerini kullanmaktadır. Bireylerin bu duygularından birisi de öfkedir. Bireyler bazen öfkelerini birkaç kelime ile ifade edip karşısındakine net mesaj vermeye çalışır. Atasözleri, bu duyguları ifade etme aracı olduğu kadar bireylerin davranışlarında dengeli olması gerektiğini de belirten ifadeleri barındırır. Atasözleri, kısa zaman zarfında ama etkili ifade tarzıyla bireyleri sakinleşmeye çağırabilir. Tarama modeline dayanarak yürütülen çalışmada, öfke ve öfke kontrolü ile ilgili söylenmiş atasözlerini tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla, Ömer Asım Aksoy'un “Atasözleri Sözlüğü 1” kitabı ile Türk Dil Kurumu'nun “Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü” web sitesi taranarak veriler elde edilmiştir. Elde edilen veriler, öfke ve öfke kontrolünü doğrudan ve dolaylı olarak ifade eden atasözleri başlığı altında incelenmiştir. İncelenen atasözlerinden bir kısmı açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca, öfke kontrolüne ters düşen atasözleri de çalışmaya dâhil edilmiştir. Çalışma sonucunda öfke ve öfke kontrolü ile ilgili söylenmiş yüz on altı atasözüne rastlandığı görülmüştür. Bunlardan kırk sekiz tanesinin doğrudan,altmış sekiz tanesinin de dolaylı olarak öfke kontrolünü ifade eden atasözleri olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda atasözlerinin birçok alanda öğretim aracı olarak kullanılabileceği şeklinde önerilerde bulunulmuştur