TÜRKİYE’DE 2001 KRİZİ ÖNCESİ VE SONRASI DÖNEMLER İÇİN DIŞ BORÇ EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ (1991–2010)

Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler finansman kısıtlarını aşarak yüksek büyüme hızlarına ulaşmak için dış borçlanmaya sık sık başvurmaktadırlar. Başlangıçta ek bir kaynak olarak alınan dış borçlar etkin bir şekilde kullanıldıklarında yatırımları, ekonomik büyümeyi ve kalkınmayı hızlandırabilmektedir. Fakat alınan dış borcun etkin kullanılmaması ve dış borcun anapara ve faiz ödemelerinin ulusal gelir artışından daha fazla artış göstermesi borçları ödeyebilmek için tekrar borç alınmasını gerektirmekte ve böylece dış borç yükünün artıp ülkenin refahında bir azalmaya neden olabilmektedir. Literatürde dış borçlanma ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki genellikle negatif yönde tespit edilmiştir. Bu çalışmada, dış borç ekonomik büyüme ilişkisi Türkiye ekonomisi açısından ele alınmıştır. Türkiye ekonomisine ait 1991–2010 yılları arasındaki bazı ekonomik veriler kullanılmıştır. Analizde kullanılan zaman serilerinin ADF testi ile durağanlığı incelenmiştir. Aynı düzeyde durağan hale gelen değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığını araştırmak amacıyla Johansen tarafından geliştirilen eşbütünleşme (koentegrasyon) testi uygulanmıştır. En Küçük Kareler yöntemiyle bir regresyon analizi ve son olarak değişkenler arası etkileşimin yönünü belirlemek için Granger nedensellik analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucuna göre, Türkiye’deki dış borçların ekonomik büyüme üzerinde negatif bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bulunan bu sonuca göre, ekonomik büyümeyi artırmak için, gerekli yatırımların yurt içi kaynaklardan karşılanması ve yurt içi tasarrufların artırılarak, dış kaynak ihtiyacının azaltılması sağlanmalıdır