RADIOLOGICAL EXAMINATION OF GERIATRIC PATIENTS

Cilj ovog rada je raščlaniti i objasniti principe rada dijagnostičkih radioloških uređaja za oslikavanje gerijatrijskih pacijenata i navesti zadatke radiološkog tehnologa u kliničkoj praksi. Obična radiografija, bilo konvencionalna ili digitalna, radiološka je tehnika oslikavanja koja koristi ionizirajuće zračenje za oslikavanje srca i pluća, koštanog sustava, ili uz korištenje kontrastnog sredstva, za pregled unutrašnjih mekotkivnih struktura od interesa. Najčešće izvođena pretraga je sumacijska snimka srca i pluća. Najčešće izvođena pretraga s primjenom kontrastnog sredstva je intravenska urografija. Česte indikacije za RTG pregled koštanog sustava kod starijih su: traumatske frakture ručnog zgloba, kuka, kirurškog vrata humerusa, gležnja i kralježaka zatim procjena osteoartritisa i reumatoidnog artritisa. Česti problemi koji se javljaju u praksi prilikom snimanja gerijatrijskih pacijenata su: otežano pozicioniranje zbog boli ili nepokretljivosti i nesuradljivost pacijenta zbog straha ili lošeg sluha. Radiološki tehnolog mora primjenjivati sredstva za zaštitu pacijenta od ionizirajućeg zračenja. Dijaskopija je metoda koja koristi kontinuirano ionizirajuće zračenje za dobiti “živu” slika na zaslonu. Dijaskopijom možemo promatrati fiziološke pokrete: gutanja, peristaltike, srca i protoka u krvnim žilama. Najčešća dijaskopska pretraga je pasaža jednjaka. Kompjutorizirana tomografija prva je digitalna dijagnostička metoda, koja koristi ionizirajuće zračenje. Kompjuterizirana tomografija je zapravo računalna rekonstrukcija aksijalnih slojeva snimanog objekta. Učestale indikacije gerijatrijskih pacijenata za CT su: cerebrovaskularni insult, tranzitorna ishemijska ataka, aneurizma, disekcija te hitna stanja poput padova. Magnetska rezonancija dijagnostička je metoda koja je neinvazivna i vrlo kontrastno prikazuje mekotkivne strukture: mozak (npr. demencija), srce, jetra, bubrezi i ostale mekotkivne strukture koje su teže vidljive korištenjem ionizirajućeg zračenja. Osim toga, važna je u dijagnosticiranju patoloških stanja kao što su: trauma skeleta, fraktura kralješka, degenerativne promjene diska, ozljede zglobova, metastatske lezije kostiju itd. Ultrazvuk je široko dostupna, neškodljiva i pristupačna dijagnostička metoda koja omogućuje prikaz mekotkivnih struktura u realnom vremenu. Učestale indikacije za ultrazvučni pregled su: zatajenje srca, stenoza krvnih žila vrata, ateroskleroza, duboka venska tromboza i patologije parenhimskih organa. Denzitometrija je dijagnostička metoda koja koristi male doze ionizirajućeg zračenja za procjenu mineralne gustoće kostiju u svrhu dijagnoze osteoporoze, procjene rizika od frakture i za kontrolne preglede. Mamografija je radiološka dijagnostička metoda koja je najpouzdanija za rano otkrivanje raka dojke te se preporučuje jednom godišnje kao mjera sekundarne prevencije u spomenutu svrhu ženama nakon menopauze. Radiološki tehnolog vodi pacijenta kroz pretragu i, odgovorno upravljajući različitim dijagnostičkim uređajima, dobiva kvalitetne slike, koje, ovisno o indikaciji, liječniku olakšavaju: dijagnostiku, kontrolu, prognozu ili terapiju.The aim of this paper is to explain and clarify mods of operations of radiological diagnostic devices and to indicate the tasks of radiological technologist in clinical practice. Plain radiography, either conventional or digital, is a radiological imaging technique that uses ionizing radiation to produce images of heart and lungs, bone - joint system, or, with the use of a contrast agent to examine the internal parenchyma organs of interest. The most commonly performed examination is cheast x-ray. Intravenous urography is the most commonly performed examination with the use of contrast agent. Frequent indications for RTG examination of the skeletal system at older age are: traumatic fractures of the wrist, hip, surgical neck of the humerus, ankle and vertebrae, and to evaluate osteoarthritis and rheumatoid arthritis as well. Frequent problems that occur in clinical practice are: difficult positioning due to pain or immobility and the fact that sometimes patient do not cooperate due to bad hearing or fear. Radiological technologist must use every possible way to protect patient from ionizing radiation. Fluoroscopy is a method that uses continuous ionizing radiation to get a “live” image on the screen. We use fluoroscopy to observe physiological movements of: swallowing, peristalsis, heart and blood flow. The most common fluoroscopic examination is the examination of the esophagus using the contrast agent. Computed tomography is the first digital diagnostic method that uses ionizing radiation. Computed tomography is actually a computerized reconstruction of axial layers of the examined object. Frequent indication of geriatric patients for CT scan include: cerebrovascular insult, transitory ischemic attack, aneurysm, dissection and emergencies like falls. Magnetic resonance imaging is a diagnostic imaging technique that is non-ionizing and that shows great contrast within parenchymal organs such as: brain (eg. dementia), heart, liver, kidneys etc. In addition, it is very important method to diagnose pathological conditions such as: skeletal trauma, vertebral fracture, degenerative disk changes, joint injuries, metastatic bone lesions etc. Ultrasound is a widely available, harmless and affordable diagnostic method that allows us to see soft-tissue structures in real-time. Frequent indications for ultrasound examination are: heart failure, vascular stenosis, atherosclerosis, deep venous thrombosis and pathology of parenchymal organs. Densitometry is a diagnostic method that uses small doses of ionizing radiation to estimate bone mineral density for the diagnostic evaluation of osteoporosis, risk assessment of fracture and for control examinations. Mammography is a radiological diagnostic method that is most reliable for early detection of breast cancer and is recommended once a year as a measure of secondary prevention for menopausal women. The radiological technologist guides the geriatric patient through the certain examination. He controls the devices with responsible daily practice to get quality images. Radiological diagnostic methods, depending on the indication, facilitate diagnosis, control, prognosis or therapy for a certain geriatric patient