Een wereld te winnen : Enkele beschouwingen over de toekomst van het omgevingsrecht

De procedures voor veel ruimtelijke projecten, zoals de aanleg van wegen, windmolenparken en woonwijken, vergen veel tijd. Sommigen menen dat die procedures ook te complex en te juridisch zijn. De bestuursrechter krijgt daarbij het verwijt overheidsbesluiten over ruimtelijke projecten te formeel te benaderen en te weinig tot inhoudelijke en finale geschilbeslechting te komen. Daarom is er kritiek op het omgevingsrecht, het milieu en de natuurbescherming. In zijn afscheidscollege constateert Niels Koeman dat binnen het omgevingsrecht sprake is van een spanning. In de ruimtelijke ordening zijn de inspanningen gericht op ontwikkeling en verandering, op het terrein van milieu en natuurbescherming op behoud van de status quo. Beide prikkels werken tegen elkaar in. Het systeem dreigt daarom in zichzelf vast te lopen. Het milieubeleid en de natuurbescherming moeten hun statische karakter verliezen. Koeman pleit dan ook voor een gebiedsgerichte, programmatische benadering, waarbij ruimtelijke ontwikkelingen en maatregelen ten behoeve van het milieu en de natuur worden gecombineerd. Op die wijze is ook de fijnstofproblematiek opgelost, namelijk door het Nationaal Samenwerkingsprogramma Lucht, dat enerzijds ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk maakt en anderzijds garandeert dat maatregelen worden getroffen ter verbetering van de luchtkwaliteit. Die programmatische benadering kan ook op andere terreinen worden toegepast, bijvoorbeeld waar het gaat om de botsing van economische en ruimtelijke ontwikkelingen met de bescherming van Natura-2000 gebieden in de Europese Unie