Animism, perspectivism and agency among the Arabela of Peruvian Amazonia

Wydział Historyczny: Instytut Etnologii i Antropologii KulturowejPrzedmiotem rozprawy jest interpretacja światopoglądu ludu Arabela z Amazonii peruwiańskiej w terminach koncepcji animizmu i schematów relacji Philippe’a Descoli, perspektywizmu Eduardo Viveirosa de Castro oraz antropologicznej refleksji nad sprawczością. Praca stanowi pierwsze studium etnograficzne na temat ludu Arabela. Materiały do pracy zostały zebrane podczas długoterminowych badań terenowych. Pierwsza z czterech części zawiera etnohistoryczną rekonstrukcję organizacji społecznej i kosmologii Arabela w kontekście etnologii zachodniej Amazonii. Część druga zawiera rekonstrukcję właściwego dla Arabela wariantu animistyczno-perspektywistycznej ontologii i kosmologii, oraz związanych z nią schematów relacji. Na podstawie analizy narracji o międzyosobowych relacjach ludzi z nie-ludźmi pokazuje się, że interakcje Arabela z nie-ludźmi opierają się na połączeniu schematów daru i drapieżności oraz schematu pośrednika. Trzecia część zawiera interpretację sposobu, w jaki Arabela pojmują zwierzęta na które polują, na podstawie analizy zespołu praktyk i narracji związanych z łowiectwem. Pokazuje się, że różnorodne sposoby pojmowania zwierząt łownych podzielają wspólne rozumienie sprawczości człowieka, jako zasadniczo biernego uczestnika interakcji z otoczeniem. Czwarta część omawia przejawy ontologii animistycznej i związanej z nią koncepcji sprawczości w codziennych interakcjach Arabela między sobą, w ramach charakterystycznych interakcji żartobliwych oraz szczególnych komentarzy, którymi Arabela opatrują swoje codzienne działania.The subject of this dissertation is an interpretation of the worldview of the Arabela people from the Peruvian Amazonia. It is based on theories of animism and schemes of relation (of Philippe Descola), perspectivism (of Eduardo Viveiros de Castro) and on an anthropological reflexion on agency. The dissertation is composed of four parts. Part one contains an ethnohistorical reconstruction of the Arabela society in the context of regional ethnology. Part two contains an reconstruction of the Arabela variant of the animistic-perspectivist ontology, and its relational scheme combining relations of gift and predation. It is based mostly on an analysis of the Arabela myths and narratives about personal interactions with non-humans, in the context of hunting and curing shamanism. Part three contains an interpretation of the way Arabela understand game animals and their interaction with them. It is based on an analysis of practices, conceptions and narratives related to hunting and fishing. It is shown that although inside of these practices and discourses, Arabela conceptualize animals in four diffrent ways, all of them share similar representation of human agency. as passive receptor of gift or as a responder to non-human behaviour. Part four contains an reconstruction of Arabela ontology and notion of agency, in the light of their everyday interactions. Through an analysis of patterns of joking interactions, and a particular way of comenting upon everyday actions and events, it is shown, that for the Arabela, human action is understood as originating from an exterior impulse, related to another subject