Russia and Russians in the reports of Poles who travelled to the East

Wydział HistorycznyObraz Rosji i Rosjan utrwalony w relacjach Polaków podróżujących na Wschód w latach 1795-1863 był, w przeważającej części, negatywny, zbudowany na opozycji Polski (demokratycznej, szanującej europejskie wartości, kulturalnej, dbającej o edukację młodzieży) wobec Rosji (despotycznej, zachowującej pomimo pozorów ucywilizowania barbarzyńskie obyczaje, nie dbającej o wykształcenie obywateli, a często sprzyjającej deprawacji obywateli). Krytyczną postawę wobec rosyjskiej rzeczywistości mieli zarówno ci z Polaków, którzy przebywali w Imperium przez krótki okres czasu, jak i ci, którzy postanowili związać się z Rosją na stałe. Jednakże obraz Rosji w oczach Polaków nie był jednoznacznie negatywny. W każdej z omówionych dziedzin życia dostrzec możemy przykłady wyłamujące się z tego surowego krytycyzmu, które go łagodziły, jednak nie podważały. Dziedziną, która wyraźnie odbiegała od schematu były relacje osobiste Polaków i Rosjan, mające bardzo często bliski, serdeczny charakter. Pominięcie w nich kontekstu politycznego, pozwalało budować wzajemne związki na szacunku i zrozumieniu. Jednoznacznie wrogi stosunek do Rosjan miały jedynie te środowiska polonijne, które za nadrzędny cel prawdziwych patriotów uważały walkę o niepodległość i nie zamierzały z niej rezygnować. Kontakty towarzyskie z Rosjanami, w ich oczach, największymi wrogami ojczyzny, postrzegali jako niedopuszczalne.The depiction of Russia and Russians established in the reports made by Poles travelling to the east in the years 1795-1863 were mainly negative and based on the opposition between Poland (democratic, respectful to European values, assuring education of the young generation) and Russia (despotic, holding on to barbaric customs despite pretences otherwise, not assuring the education of its citizens and quite often encouraging their depravity). A critical attitude to Russian reality was displayed by both those Poles who stayed in the Russian Empire for a short time, and those who decided to make permanent bonds with Russia. However, the image of Russia in the eyes of Poles was not solely a negative one. In each of the branches of life described in this study we can notice examples which were contrary to such strict criticism and mitigated it without undermining it. There were personal relationships between Poles and Russians which were very often very close and friendly, and which denoted the one area/denoted an area which clearly deviated from the general attitude. Casting aside the political context made it possible to base mutual relations on respect and understanding. An explicitly hostile attitude towards Russians was mantained only by those Polish communities for whom the fight for independence was the main goal of the real patriots – who did not intend to resign from this undertaking. To them, any social contacts with Russians – in their eyes the worst enemies of their homeland – were totally unacceptable