Multiplicity and Reality: A Deleuzian Reading on William James’ Critique of Monism

Gilles Deleuze ve William James, canlılığın, farkın, hayatın ve çokluğun düşünürleridir. Deleuze’ün eserleri, farklı odak noktaları üzerinde, Deleuze ve pragmatizm arasında çeşitli birliktelikler kurulabileceğini gösteren işaretlerle doludur. Özellikle de donuk, durağan, sıradanlaştırıcı, ebedi ve değişmez bir hakikat arayışı karşısında, “gerçekliğin farklılığı”nı deneyimleyen bir “çokluk” fikrinde, her iki felsefenin önemli ölçüde uzlaştığı görülür. Bu yazıda, Deleuze’un “çokluk” merkezli düşünce dünyası ile, James’in “anti-monist” imgelemi arasında bir mukayese sunulmaktadır. Öncelikle James’in “plastik” dünyası üzerinden gerçekliği kavrayış tarzı ele alınmakta, ardından çokluğu esas alan radikal empirizmi deneyimin farklılaştıran niteliğine dokunan yönleriyle tartışılmaktadır. Son olarak monizm eleştirisi üzerinden James’in çoklu ve akış halindeki dünya görüşünün monist (ve özellikle de Hegelci) dünya görüşü karşısındaki savunusu ele alınmaktadır. Her üç başlık, James’in Deleuze’e uzanan yönlerini öne çıkaran unsurlarıyla sergilenmektedir.Gilles Deleuze and William James are the philosophers of vitality, difference, life and multiplicity. The works of Deleuze have signes showing that various togethernesses can be established between Deleuze and pragmatism on different focal points. The two philosophy settle dramatically over the thought of “multiplicity” experiencing the “difference of reality” against a dull, stable, banalizing, everlasting and constant search of truth. In this context, this article presents a comparison between the “multiplicity”-centered thought world of Deleuze and the “anti-monist” imagination of James. At first, James’ understanding of reality is discussed in terms of his “plastic” world; and then his radical empiricism based on “pluralism” is also discussed with its aspects dealing with the differentiating nature of experience. And finally the justification of James' plural and flowing worldview against the monist (and especially the Hegelian) worldview is approached in terms of the criticism of monism. All three themes are exhibited with elements that highlight James' aspects of reaching to Deleuze