Skortur á forgangsáhrifum fyrir innleidda evrópulöggjöf á Íslandi: Ófullnægjandi innleiðing Íslands á bókun 35 við samninginn um Evrópska Efnahagssvæðið

This thesis is centred on the implementation of Protocol 35 to the EEA Agreement in Iceland. Protocol 35 contains a rule requiring the EEA EFTA states to introduce a statutory provision into their domestic law if necessary, which affords implemented provisions of EEA law precedence vis-à-vis conflicting domestic rules. As has been extensively noted in the literature, Article 3 of the Icelandic EEA Act no. 2/1993, which is meant to implement Protocol 35, contains a rule of interpretation rather than the prescribed rule of conflict. There is however some ambiguity regarding the substance of Article 3 of Act no. 2/1993 because of what is contained in the accompanying travaux préparatoires. In the light of a number of judgments of the Icelandic Supreme Court, arguably leading to the opposite effect of what is envisioned by Protocol 35, the EFTA Surveillance Authority sent Iceland a letter of formal notice, starting a formal infringement procedure against Iceland for its improper implementation of Protocol 35. Using this letter of formal notice as a springboard, an extensive overview of the most relevant factors was undertaken with the purpose of analysing Protocol 35 and its implementation in Iceland as well as the infringement procedure. The problems outlined are chiefly considered both from the EEA law and Icelandic law perspectives. The research is based on a review of the relevant literature as well as EEA legislation and its interpretation by the EFTA Court and the Icelandic Supreme Court. EU law and case law of the Court of Justice of the European Union is also considered as well as a brief comparison with the law of the other EEA EFTA states, Liechtenstein and Norway. The central objective is to predict the most likely outcome of the infringement procedure, both in the short and long term. The outcome of a potential infringement case before the EFTA Court is considered and it is assessed whether and how Iceland is likely to comply by amending domestic legislation. The potential consequences of the alleged breach are examined, particularly if it can lead to state liability for a breach of EEA law. Furthermore, some ideas regarding how Icelandic law could be amended are contemplated.Meistararitgerð þessi fjallar um innleiðingu bókunar 35 við samninginn um Evrópska Efnahagssvæðið á Íslandi. Bókunin felur í sér reglu sem skuldbindur EES EFTA ríkin til að setja í landslög sín reglu þess efnis að innleidd EES löggjöf njóti forgangs ef kemur til árekstrar hennar við íslensk lög, ef þörf krefur. Ákvæði sem átti að þjóna þeim tilgangi að fullnægja þessari skuldbindingu var sett í 3. gr. laga um Evrópska Efnahagssvæðið nr. 2/1993. Ítrekað hefur þó verið bent á að 3. gr. laga nr. 2/1993 felur í sér skýringarreglu en ekki reglu sem tekur til árekstrar laga. Þó verður því ekki slegið föstu að löggjafinn hafi ekki innleitt bókun 35 nægilega vel þar sem að í athugasemdum með frumvarpi því er varð að lögum nr. 2/1993 kemur fram að í 3. gr. felist að lög sem eigi sér stoð í EES-samningnum verði jafnan túlkuð sem sérreglur gagnvart ósamrýmanlegum yngri lögum. Færa má rök fyrir því að í dómaframkvæmd Hæstaréttar Íslands, þar sem 3. gr. laga nr. 2/1993 hefur verið túlkuð, felist andstæð regla miðað við áhrif þau sem bókun 35 mælir fyrir um. Í ljós dómaframkvæmdar Hæstaréttar sendi ESA, Eftirlitsstofnun EFTA, Íslandi áminningarbréf varðandi innleiðingu bókunar 35 þann 13. desember 2017 og hóf þar með formlegt samningsbrotamál. Í ritgerðinni er farið yfir víðan völl hvað varðar þau lagalegu álitamál er tengjast bókun 35. Bókunin er greind til hlítar sem og innleiðing hennar í íslenskum rétti. Þá er samningsbrotaferlið sem nú er beint gegn Íslandi tekið til skoðunar. Álitamál eru bæði metin frá sjónarhorni EES-réttar og íslensks réttar. Rannsóknin byggir á helstu skrifum fræðimanna auk þess sem EES-reglur og túlkun þeirra og beiting af hálfu EFTA dómstólsins og Hæstaréttar Íslands er metin. Einnig er horft til ESB-réttar og dómaframkvæmdar Evrópudómstólsins auk þess sem löggjöf hinna EES EFTA ríkjanna, Liechtenstein og Noregs, er stuttlega borin saman við íslenska löggjöf. Helsta markmið ritgerðarinnar er að leggja mat á líklegar afleiðingar samningsbrotamálsins, bæði til stutts og langs tíma. Tekið verður til skoðunar við hvaða niðurstöðu má búast ef mál þetta berst til EFTA dómstólsins og metið er hvort og hvernig íslensk yfirvöld eru líkleg til að bregðast við samningsbrotamálinu með því að breyta núverandi löggjöf. Þá er því velt upp hvort hin meintu brot íslenska ríkisins geti leitt til skaðabótaábyrgðar vegna brota á EES-rétti og að lokum er rætt hvernig mögulega mætti breyta íslenskri löggjöf til að samræmast betur þeirri skuldbindingu sem fólgin er í bókun 35