Réttarstaða ábyrgðarmanns kröfu við lok skuldbindingar aðalskuldara

Á Íslandi hefur notkun kröfuábyrgða til tryggingar á lánum fyrirtækja og einstaklinga lengi tíðkast í verulegum mæli. Í kjölfar bankahrunsins 2008 voru gerðar breytingar á lögum og reglum sem gilda um veitingu ábyrgðar, m.a. með setningu laga um ábyrgðarmenn nr. 32/2009, en lögin voru sett með það að markmiði að draga úr vægi ábyrgða og stuðla að því að lánveitingar væru miðaðar að eigin greiðslugetu lántaka, sbr. 1. gr. þeirra. Tilkoma ábyrgðarlaganna árið 2008 bætti stöðu ábyrgðarmanna allverulega. Lögin eru hins vegar langt frá því að vera tæmandi um þau fjölmörgu álitaefni sem upp geta komið í tengslum við ábyrgðarveitingar. Í þessari ritgerð verður leitast við að svara þeirri spurningu hver sé réttarstaða ábyrgðarmanns kröfu sem hefur af einhverri ástæðu fallið niður, verið ógilt eða möguleikar kröfuhafa til að sækja fullnustu hennar takmarkaðir. Samband aðalskuldara og ábyrgðarmanns verður tekið til skoðunar og áhrif greiðslu eða vanskila hvors þeirra um sig á stöðu hins könnuð. Í öðrum kafla er fjallað almennt um kröfuábyrgð og sambandið milli aðalskuldara og ábyrgðarmanns. Í þriðja kafla eru áhrif efnda hvors aðila um sig á skuldbindingu hins könnuð og gerð grein fyrir endurkröfurétti ábyrgðarmanns á hendur aðalskuldara og samábyrgðarmönnum sínum. Í fjórða kafla er síðan tekið til skoðunar hver sé réttarstaða ábyrgðarmanns þegar skuld af sérstökum ástæðum ekki fæst greidd hjá aðalskuldara. Fjallað er um meginregluna um greiðsluskyldu ábyrgðarmanns við greiðslufall aðalskuldara, andlát og gjaldþrot aðalalskuldara, eftirgjöf aðalskuldar og stöðu ábyrgðarmanns þegar aðalskuldari fær samþykktan samning greiðsluaðlögunar. Þá er fjallað um fyrningu aðalskuldar, tómlæti kröfuhafa við innheimtu skuldar og ógildingu aðalskuldar