Urban Identities of Parisian Novelists of the second half of 20th and 2Ist century

Ce travail, consacré à la création littéraire contemporaine en milieu urbain, développe la thèse qui suit : les mutations de Paris au cours de la seconde moitié du XXe siècle et au debout du XXIe siècle, période qui correspond à la perte du statut de la ville-capitale culturelle du monde, au cloisonnement structurel lié à la construction du boulevard périphérique et aux nombreux bouleversements de caractère mondialiste comme la révolution culturelle de Mai 68, les processus de gentrification, ou encore de muséification, ont induit de nouvelles formes de vie, mais aussi l’émergence de pratiques urbaines et de stratégies d’écriture inédites en lien avec celles-ci. Or, le vocabulaire analytique appliqué par les études littéraires, d’un côté, celui du modernisme, de l’autre côté, celui du postmodernisme, se révèle en partie inadéquat par rapport à cette création récente, datant pour la plupart du XXIe siècle et très diversifiée en matière de formes et de supports. Cette production s’avère attachée à l’investigation de type scientifique, nous pensons à l’hybridation des savoirs dans la continuité du tournant spatial et autoréflexif qui s’est manifesté en sciences sociales, au développement de l’environnement numérique et à la reconfiguration du contexte mass-médiatique, qui ont profondément bouleversé le champ littéraire français. Différents niveaux d’analyse se sont avérés indispensables à notre travail. Pour mener à bien cette étude, nous avons ainsi accordé l’attention à la fois aux entretiens avec les écrivains, à l’interprétation de leurs pratiques et des sources documentaires qui en attestent le déroulement, ainsi qu’aux textes littéraires. Dans cette intention, nous avons choisi un livre-projet paradigmatique du style, de l’approche, de la méthode, de la thématique et de la période de prédilection de chacun des auteurs (C. Arnaud, O. Rolin, H. Bleskine, F. Cusset, B. Duteurtre, N. Bouraoui, J. Sorman, M. Sonnet, R. Robin, L. Sebbar, A. Savelli, B. Guillot, J. Truong, J. Cornuault, R. Zylberman, T. Clerc, H. Millerand, P. Le Guillou, G. Gavarry, V. Ulive-Schnel, P. Král, A.-L. Milne, J. Kahane) et nous nous en sommes servi comme d’une porte d’entrée vers sa démarche créative ayant trait à la « ville vécue ». La thèse est constituée d’une introduction, de quatre chapitres et d’une conclusion avec une bibliographie à la fin. Le premier chapitre interroge les pratiques insurrectionnelles et les poétiques de la révolte. Il met en lumière les créations liées au Situationnisme, au Mai 68 et à la « génération Palace ». Le second chapitre est dédié à l’écriture en route et en partage issue de la fréquentation des gares et du réseau métropolitain. Sont analysées les productions in situ et en immersion, la littérature numérique et expérimentale. Le troisième chapitre introduit la notion de « micro-polis », y sont interprétées les stratégies qui consistent à archiver le quotidien d’un quartier. Enfin, le quatrième chapitre passe en revue les explorations menées par un étranger dans la ville (de la métropole postcoloniale à la ville-monde) et interroge les « écritures impliquées », ainsi que la notion de la citoyenneté urbaine qu’elles développent. En effet, au cours de notre analyse nous avons défendu la thèse selon laquelle les pratiques littéraires peuvent être conçues, exécutées et considérées comme une manière particulière d’habiter une ville donnée.Przedmiotem pracy są paryskie tożsamości i praktyki miejsko-literackie wybranych pisarzy francuskich – od drugiej poł. XX wieku do współczesności (C. Arnaud, O. Rolin, H. Bleskine, F. Cusset, B. Duteurtre, N. Bouraoui, J. Sorman, M. Sonnet, R. Robin, L. Sebbar, A. Savelli, B. Guillot, J. Truong, J. Cornuault, R. Zylberman, T. Clerc, H. Millerand, P. Le Guillou, G. Gavarry, V. Ulive-Schnel, P. Král, A.-L. Milne, J. Kahane). Są one elementem szerszego nurtu zainteresowania literaturą miejską, a także sposobami jej badania, sytuującymi się na przecięciu kilku subdyscyplin naukowych. Specyfika tej literatury ̶ pisarstwo o charakterze częściowo autobiograficznym bądź autofikcyjnym, kreacje ponadgatunkowe, formy hybrydowe i intermedialne rozpatrywane w kontekście zjawiska logowizualnosci. Rozwijana przeze mnie refleksja dotyczy zarówno współkonstytuowania kultury miejskiej przez literaturę, jak i wpływu określonych gatunków mowy na formy, jakie przybiera dana twórczość. Wspomniane praktyki charakteryzują bowiem zarówno sposoby korzystania z miasta (generujące określone narracje), jak i współtworzenia jego kultury poprzez działalność pisarską. Rozprawa składa się z wprowadzenia, czterech rozdziałów i zakończenia wraz z bibliografią. Wstęp zawiera szczegółowy wykaz źródeł (wywiady antropologiczne, dokumenty) i tekstów, które posłużyły do interpretacji opisywanych zjawisk kulturowych. Pierwszy rozdział poświęcony jest praktykom insurekcyjnym i poetykom rewolty, przeanalizowane w nim zostają dzieła i działania związane z aktywnością sytuacjonistów okresem rewolucji kulturowej Maja 1968 roku i pokoleniem klubu Palace. W drugim rozdziale analizuję pisarstwo w ruchu, pokazane zostają związki przestrzeni miejskiej, zwłaszcza dworców i sieci metra, z literaturą cyfrową i eksperymentalną. Rozdział trzeci, zatytułowany Micropolis, pamięć dzielnicy, dotyczy strategii archiwizacji codzienności miejskiej i tworzenia kontr-narracji na temat historii miasta. Wreszcie czwarty rozdział ukazuje eksploracje miasta (od metropolii postkolonialnej do miasta w dobie globalizacji) dokonywane przez mieszkańców świeżej daty, którzy angażują się w projekty partycypacyjne i redefiniują tym samym pojęcie obywatelstwa miejskiego. Nadrzędnym celem przeprowadzonych przeze mnie badań było pogłębienie wiedzy na temat paryskich tożsamości współczesnych pisarzy, ze szczególnym uwzględnieniem społeczno-kulturowej i materialnej historii miasta. Podobnie sformułowana problematyka pozwala na przetestowanie nowych kategorii interpretacyjnych i pojęć przydatnych w badaniu literatury paryskiej II poł. XX i XXI wieku. Teza, jaką stawiam jest następująca: aby pełniej uchwycić wspomnianą twórczość należy dokonać podwójnej zmiany perspektywy. Po pierwsze, jest to zmiana w zakresie diachronicznym: późno dwudziestowieczne formy życia miejskiego powiązane są z powstaniem nowych procedur i taktyk literackich. Dlatego właśnie nieuzasadnionym wydaje się używanie wobec nich kategorii interpretacyjnych wypracowanych w kontekście Paryża dziewiętnastowiecznego. W centrum moich zainteresowań znajdują się natomiast praktyki pisarzy powiązanych z ruchami neoawangardowymi, kontr- i subkulturowymi, aż po kontekst kulturowy powstania literatury najnowszej. Jest to obszar słabo rozpoznany, bowiem uwagę przykuwa przede wszystkim Paryż-stolica nowoczesności. Po drugie, chodzi o zmianę w zakresie sformułowania problemu badawczego: analizie poddane zostały nie tyle najnowsze reprezentacje Paryża, ile nowatorskie lub znamienne sposoby doświadczania i praktykowania miasta oraz eksperymentowania z jego przestrzenią. Zgodnie z tą tezą, literatura, o której mowa, stanowi swoiste laboratorium gestów, z uwagi na ten jej aspekt interesują mnie zwłaszcza techniki i działania artystyczne, szeroko rozumiane projekty miejsko-literackie, obejmujące wymiar społeczno-polityczny, autobiograficzny i estetyczny, jak również procesy, w obrębie których określone postawy przekuwają się w formy życia i pisania.A dissertation presents urban-literary practices of contemporary Parisian French writers [C. Arnaud, O. Rolin, H. Bleskine, F. Cusset, B. Duteurtre, N. Bouraoui, J. Sorman, M. Sonnet, R. Robin, L. Sebbar, A. Savelli, B. Guillot, J. Truong, J.Cornuault, R. Zylberman, T. Clerc, H. Millerand, P. Le Guillou, G. Gavarry, V. Ulive-Schnel, P. Král, A.-L. Milne, J. Kahane]. They are a part of the trend of interest in urban culture, and also methods of research situated on the crossroad of many scientific disciplines. The specifics of that form of literary creation requires to take into account the multiple relations between writing practices and the urban environment. The study highlights both aspects of the processes: constitution of urban culture by literature as well as the impact on peculiar forms of narratives on its cultural environment. To more fully analyze the mentioned literature [life-writing and autobiographical genres such as autobiogeography, creations out-of-genre, hybrid forms and intermedia projects], I am using the term “urban-literary project” as an adequate concept for the number of phenomena considered in the context of logovisualization. A dissertation consists of an introduction, four chapters, and conclusions. The introduction includes a thorough catalog of sources (anthropological interviews with the writers and various documents) which were essential for the title subject. It aims to clarify the methodology and to define the exact field of research within cultural urban studies. Chapter one focuses on insurrectional practices and the poetics of the revolt. It includes the interpretation of artistic and literary forms produced by the members of Situationist International, actors of May 1968 cultural revolution and writers from the generation of the famous Palace nightclub. The second chapter introduces partially digital and experimental literature produced “on the way”, in immersion and in situ, especially in railway stations and subway. The third chapter is devoted to micropolis, the memory of the urban district and the archiving of the everyday life in the city. It tries to describe the counter-narratives linked to the social history of the city. The fourth chapter carries out description and conceptualization of urban citizenship endorsed by Parisian writers of foreign origins established in Paris considered as a global city and who engage in participatory projects devoted to migrants or marginalized categories of the population inhabiting the capital. This dissertation firmly states that in order to interpret this kind of cultural production one has to make a double change of perspective. Firstly, on the diachronic level: late twentieth century forms of urban life are entangled with the creation of new artistic procedures and literary tactics. For that reason, it seems unsubstantiated using with regard to them the analytical categories elaborated in the context of nineteenth-century Paris. On the contrary, in the dissertation are analyzed practices of writers involved in the avant-garde as well as counter and subculture contexts of the latest literature. It is an area not very well known because the main interest is focused on Paris “the capital of modernity”. Secondly, in the range of formulating research problem: I consider important not only the latest representations of Paris [its images or figures in the literature at the time of late capitalism] but also all innovative or significant ways of experiencing, practicing, indulging and experimenting the city itself. According to this thesis, literature in question is a specific laboratory of gestures. Considering that aspect I am especially interested in the technics, tactics and artistic actions, wildly understood urban literary projects, which cover social, political, autobiographic and aesthetic dimensions, as well processes, within which certain attitudes are shaped into forms of living and writing in a contemporary city