Identyfikacja osobnicza na przykładzie opinii kompleksowej z zakresu badań daktyloskopijnych i genetycznych

Organy procesowe coraz chętniej korzystają z opinii kompleksowych z zakresu badań daktyloskopijnych i genetycznych, co wynika z coraz większych możliwości badawczych obu dyscyplin kryminalistycznych. Wykonanie ekspertyzy kompleksowej z zakresu badań daktyloskopijnych i genetycznych wymaga od biegłych ścisłego i dobrego współdziałania, nie pozostawiającego miejsca na „rywalizację” obu tych specjalności. To współdziałanie sprowadza się między innymi do tego, że biegli każdorazowo decydują o tym, które badania w poszczególnych przypadkach są skuteczniejsze, kiedy się one uzupełniają, a kiedy wykluczają, albo też kiedy wystarczy wykonać badania przy użyciu tylko jednej z technik. W każdym przypadku biegli muszą kierować się dobrem postępowania, czego przejawem niekiedy powinna być decyzja o odstąpieniu od badań z zakresu tej specjalności, co do której wiadomo z bardzo dużym prawdopodobieństwem, że badania zakończą się niepowodzeniem. Czasem trudno jest przewidzieć wynik badań bez ich przeprowadzenia, dlatego nie do przecenienia jest doświadczenie biegłych, ich wiedza oraz zdolność do wzajemnej komunikacji i chęć zawierania kompromisu, co jest niezbędne w kompleksowym podejściu do ekspertyzy. Głównym celem rozprawy, było jak najszersze ujęcie zagadnienie opiniowania kompleksowego z zakresu dwóch wiodących metod identyfikacji człowieka, jakimi są daktyloskopia i genetyka, uwypuklenie korzyści płynące z tego typu opiniowania oraz zwrócenie uwagi na pojawiające się problemy. Rozprawa składa się sześciu rozdziałów. W rozdziale 1 opisano drogę, jaką przemierzyła kryminalistyka, będąca stosunkowo młodą dziedziną nauki, aż do momentu pojawienia się genetyki sądowej. Przedstawiono pojęcie identyfikacji osobniczej, omówiono rodzaje identyfikacji, pokazano jak ewoluowała definicja śladu kryminalistycznego, a także wyjaśniono czym jest tzw. ślad kontaktowy, stanowiący podstawę badań kompleksowych z zakresu daktyloskopii i genetyki sądowej. W rozdziale 2 przedstawiono historię badań daktyloskopijnych oraz medycyny sądowej i biologii kryminalistycznej. W rozdziale 3 omówiono procesowe i kryminalistyczne aspekty opinii kompleksowej. Rozdział 4 poświęcony jest w całości daktyloskopii. Pokazano w nim jednak, że ta dziedzina kryminalistyki ma swoje korzenie w naukach przyrodniczych. Rozdział 5 jest dopełnieniem poprzedzającego go rozdziału i skupia się wokół zasad, na jakich jest oparta identyfikacja daktyloskopijna i genetyczna, oraz omawia wzajemne zależności, podobieństwa i różnice miedzy nimi. W rozdziale 6 przedstawiono wyniki analizy opinii kompleksowych z zakresu badań daktyloskopijnych i genetycznych, której celem było między innymi ustalenie czy opinie kompleksowe z zakresu badań daktyloskopijnych i genetycznych opracowywane są wspólnie w formie jednego dokumentu, czy jako opinie odrębne, w przypadku jakich przestępstw są zlecane opinie kompleksowe z zakresu badań daktyloskopijnych i genetycznych, jaka jest efektywność obu rodzajów badań oraz jakie dowody rzeczowe są badane w przypadku opiniowania kompleksowego z zakresu badań daktyloskopijnych i genetycznych, a także na czym polega kompleksowe podejście do badań? W celu weryfikacji założeń teoretycznych dotyczących kompleksowego opiniowania na podstawie śladów biologicznych i daktyloskopijnych, przeprowadzono analizę 122 opinii kompleksowych z zakresu badań daktyloskopijnych i genetycznych, wydanych przez pięć polskich laboratoriów policyjnych w latach 2010-2013. Analizowane ekspertyzy przeprowadzono w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji (wydanych 67 opinii) oraz w 4 innych laboratoriach policyjnych zlokalizowanych w dużych ośrodkach miejskich (Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Wojewódzkiej Policji w Łodzi - 23 opinie; Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie - 11 opinii; Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Stołecznej Policji w Warszawie - 11 opinii; Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Wojewódzkiej Policji w Olsztynie - 10 opinii). The judicial bodies are increasingly requesting comprehensive fingerprint and DNA casework examination. This is due to the growing examination possibilities of these two forensic disciplines. Performing comprehensive fingerprint and DNA casework examination requires a tight and good cooperation between forensic experts, which does not leave any space for „competition” between these disciplines. Among others, this interaction comes down to deciding by experts on case-to-case basis what types of examination would be effective, how they complement each other, in which situations they eliminate the possibility of applying the other technique or when the application of one method only is sufficient. In such scenarios, experts must always take action in the interest of proceedings, which sometimes means they abandon examination in the area which is quite likely to yield unproductive results. Although sometimes it is difficult to predict the result of examination a priori, nevertheless the experience of forensic experts cannot be overestimated along with their knowledge and ability to communicate and compromise, which is deemed essential in a comprehensive approach towards casework examination. The doctoral dissertation consists of six chapters and it is dedicated to widely understood comprehensive casework examination problems in scope of two most important forensic fields: fingerprint and DNA examination, emphasize benefits come from this tape of examination and point to inconveniences that can arise. Chapter I describes the distance, that forensic science has crossed – as a relatively young discipline – up to the point of emergence of forensic genetics. The concept of human identification has been discussed in addition to the types of human identification and evolution of definition of forensic trace. Finally the so-called contact traces (trace DNA, touch DNA) have been addressed. In Chapter II the history of fingerprint examination, forensic medicine and forensic biology was presented. The procedural and forensic aspects of a comprehensive opinions remain in the focus of Chapter III. Chapter IV is devoted to dactyloscopy but there is pointed, that this forensics science originated from biological science. Chapter V complements the previous chapter and focus on fingerprinting and DNA examination rules, as well as describes their mutual relationships, similarities and differences. Chapter VI contains the results of fingerprint and DNA casework examination analysis which aimed at answering the following questions: wheather comprehensive opinion are drawn up in the form of a single document or as an separate opinion? What types of criminal offences where comprehensive fingerprint/DNA examination opinion are requested? What is the effectiveness of both types of examination and what evidence is being investigated in the case of comprehensive evaluation? And finally what is the comprehensive approach to examination by the experts? For the purpose of verification of theoretical assumptions concerning comprehensive DNA/fingerprint examination opinions, the analysis of 122 comprehensive opinions from DNA/fingerprint casework examinations was carried out in relation to five police forensic laboratories in Poland in the period between 2010-2013. The study was conducted in the Central Forensic Laboratory of the Police (67 forensic opinions issued) as well as in 4 other chief police forensic laboratories (Voivodeship Police Forensic Laboratory in Łódź- 23 forensic opinions; Voivodeship Police Forensic Laboratory in Cracow - 11 forensic opinions; Metropolitan Police Forensic Laboratory in Warsaw - 11 forensic opinions; Voivodeship Police Forensic Laboratory in Olsztyn - 10 forensic opinions)