Places of trauma – cases of Muranow and Oswiecim

Celem pracy było sprawdzenie, w jaki sposób mieszkańcy dwóch historycznie istotnych miejsc: warszawskiego Muranowa oraz Oświęcimia pamiętają przeszłość swojej najbliższej okolicy. Obydwa miejsca są przestrzeniami ważnymi dla historii Polski oraz dla historii społeczności żydowskiej. Praca miała dwa podstawowe cele: (1) idiograficzny – polegający na zbadaniu zawartości pamięci społecznej mieszkańców Oświęcimia i Muranowa; (2) teoretyczny – polegający na sprawdzeniu, od czego zależą szczegółowe treści pamięci mieszkańców. Badania pokazały, że treść pamięci społecznej mieszkańców Muranowa i Oświęcimia jest w dużej mierze zależna od praktyk upamiętniania, jakie zachodzą na tych terenach, w tym zwłaszcza od wskazówek architektonicznych znajdujących się na obydwu terenach. Wydarzeniem centralnym dla pamięci mieszkańców Muranowa jest Powstanie w Getcie Warszawskim, a dla mieszkańców Oświęcimia powstanie obozu KL Auschwitz. Mieszkańcy Muranowa i Oświęcimia różnią się jednak w percepcji najbliższej przestrzeni. W przypadku Muranowa postrzegają ja przede wszystkim przez pryzmat historii żydowskiej, w przypadku Oświęcimia koncentrują się raczej na osobistej relacji z miejscem oraz na teraźniejszości. W pracy podejmuje się wytłumaczenia tych wyników poprzez pokazanie ich na tle oficjalnych zabiegów upamiętniania. W pracy udało się również zidentyfikować szereg czynników, które związane są ze zróżnicowaniem indywidualnych treści pamięci społecznej. Koncentracja na martyrologii grupy własnej oraz nastawienie na teraźniejszość miejscowości jest związane z bardziej egocentryczną wizją historii oraz bardziej negatywnymi postawami wobec przedstawicieli grup obcych. Przeciwnie natomiast działa zainteresowanie dla przeszłości lokalnej. Podsumowanie pracy zawiera opis potencjalnych ograniczeń przeprowadzonych badań oraz możliwości ich zastosowania do redukcji uprzedzeń międzygrupowych.The main aim of the thesis was to investigate how residents of two historically significant places, Muranow (a district of Warsaw) and Oswiecim, remember the past of their neighborhood. Both places are significant for Polish and Jewish history. Two specific scopes of the work were: (1) idiographic – to investigate the content of Oswiecim and Muranow dwellers' collective memory; (2) theoretical – to investigate the predictors and dependencies of specific forms of collective memory. The research showed that the content of collective memory in Muranow and Oswiecim depend heavily on official commemorative practices, especially on the urban reminders – street names, monuments. The central event for Muranow residents is the Warsaw Ghetto Uprising, and for the dwellers of Oswiecim it is the establishment of KL Auschwitz concentration camp. Still, there are some striking differences in the perception of both places. Muranow dwellers perceive their local neighborhood as a place that is strictly related to Jewish history. Meanwhile, Oswiecim inhabitants perceive their place as related mainly to their personal experience and the present. The thesis aims to explain those differences by relating them to different commemorative practices that took place there. The research also identified the most important variables related to individual differences in collective memory. Collective victimhood and increased interest in present problems of the local neighborhood were related positively to an ethnocentric vision of history and negative attitudes towards out-groups. The opposite pattern of results was found for interest in local history. The thesis summary also discusses possible application of the results for reducing inter-group prejudice