Zasady usuwania kolizji między prawem Unii Europejskiej a zobowiązaniami międzynarodowymi państw członkowskich

Rozprawa dotyczy prawa publicznego w zakresie analizy zasad usuwania kolizji między prawem Unii Europejskiej a zobowiązaniami międzynarodowymi państw członkowskich UE. Państwa członkowskie UE zobowiązane są do przestrzegania zasady lojalności, z której wynika również zasada pierwszeństwa prawa UE przed prawem krajowym w razie kolizji norm prawa krajowego i prawa UE. Zobowiązania międzynarodowe państw członkowskich UE, których źródłem są najczęściej umowy międzynarodowe (ale także uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych czy wiążące decyzje organów organizacji międzynarodowych) traktowane są z perspektywy prawa UE jako część prawa krajowego. Z kolei z perspektywy prawa międzynarodowego wykonywanie przez państwa zobowiązań wynikających z prawa UE traktowane jest jako działanie samego państwa. W tym stanie prawnym dochodzi do różnego rodzaju kolizji między zobowiązaniami, których źródłem są: z jednej strony normy prawa UE, a z drugiej strony: normy prawa międzynarodowego. Rozprawa podejmuje analizę zasad adresowanych do instytucji UE (zwłaszcza do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) oraz do państw członkowskich UE (w tym organów administracji i sądów), a także - jako zagadnienie dodatkowe - zasad, które wiążą sądy arbitrażowe w sprawach, w których kwestie prawne będące przedmiotem orzekania wymagają rozstrzygnięcia kolizji między normami prawa UE i prawa międzynarodowego. W rozprawie stawiana jest teza o podwójnym znaczeniu tytułowych "zasad" (zasad jako instytucji oraz zasad w ujęciu dyrektywalnym), przeprowadzona jest także ich klasyfikacja. Uwzględniono w rozprawie zarówno zasady ogólne (w tym teoretyczne koncepcje rozstrzygania kolizji metanormatywnych, tj. kolizji między samymi zasadami, w tym modelu zaproponowanego przez Roberta Alexy'ego), zasady wynikające z aktów prawa międzynarodowego (Karty Narodów Zjednoczonych i Konwencji wiedeńskich z 1969 r. i - nieobowiązującej - z 1986 r.), a także uszczegółowienia zasad w formie klauzul traktatowych w TUE i TFUE (m.in. art. 351 TFUE). W kolejnych rozdziałach analizowane są także instrumenty umowne, ujęte w formie klauzul: klauzule rozłączności, klauzule łącznego wykonywania prawa głosu przez UE, klauzule subordynacyjne, deklaracje o podziale kompetencji oraz klauzule zobowiązujące UE i państwa członkowskie do współudziału w sporach z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi. Stawiane są m.in. tezy o tendencji w orzecznictwie TSUE do interpretacji art. 351 TFUE zmierzającej do uznania, że z zasady lojalności wynika obowiązek wypowiedzenia umów międzynarodowych przez państwa członkowskie, choćby kolizje między normami wynikającymi z danej umowy i przepisów prawa UE miały charakter hipotetyczny