STRUKTUR CARITA JEUNG AJEN MORAL DINA DONGENG MENAK BAHEULA PIKEUN BAHAN PANGAJARAN MACA DI SMA

Tujuan ieu panalungtikan nyaéta pikeun ngaguar: (1) struktur carita dina dongéng Ménak Baheula, (2) ajén moral anu aya dina dongéng Ménak Baheula, jeung (3) struktur carita jeung aspék moral satuluyna dilarapkeun kana bahan pangajaran maca dongéng di sakola. Ieu panalungtikan kaasup kana panalungtikan kualitatif. Anapon metode anu digunakeun nyaéta talaah pustaka jeung analisis data. Hasil ieu panalungtik, diwincik saperti kieu. Kahiji, struktur carita dongéng Ménak Baheula struktur caritana lengkep anu ngawengku téma, fakta carita, jeung sarana carita. Téma anu nyangkaruk dina ieu dongéng Ménak Baheula nyaéta téma sosial (cinta jeung pulitik). Galur anu digunakeunna galur mérélé. Palaku anu dianalisisna nyaéta palaku utama, kadua jeung palaku tambahan. Latar anu kapanggihna nyaéta latar tempat, latar waktu, jeung latar sosial Puseur imlengan anu dipaké ku pangarang nyaéta puseur implengan jalma katilu sagala nyaho. Kadua, ajén moral dina dongéng Ménak Baheula kaasup dongéng anu bisa dijadikeun eunteung dina kahirupan sapopoé lantaran ngandung sababaraha ajén moral anu hadé. Ajén moral anu kapanggih aya 17 ajén nyaéta genep sikep moral anu patali jeung tanggung jawab, lima sikep moral anu patali jeung nurani, opat sikep moral anu sipatna ngawajibkeun, jeung dua sikep moral anu sipatna formal. Katilu struktur carita jeung ajén moral tuluy dilarapkeun kana bahan pangajaran. Cindekna, dongéng Ménak Baheula boga struktur carita anu lengkep, eusi caritana euyeub ku ajén moral, sarta cocog dijadikeun alternatif bahan pangajaran maca di SMA. Kecap Galeuh: dongéng Ménak Baheula, struktural, ajén moral, bahan ajar .Penelitian ini bertujuan untuk menggambarkan: (1) struktur cerita dalam dongeng Ménak Baheula (2) nilai moral yang ada pada dongeng Ménak Baheula, (3) struktur cerita dan nilai moral tersebut selanjutnya dijadikan alternatif bahan pembelajaran membaca dongeng di sekolah. Penelitian ini merupakan penelitian kualitatif dengan menggunakan metode deskriptif analitik. Adapun teknik yang digunakan dalam mengumpulkan dan mengolah data yaitu teknik telaah pustaka dan analisis data. Hasil dari penelitian ini bisa disimpulkan seperti ini. Pertama dongeng Ménak Baheula termasuk salah satu dongeng yang bagus karena isi ceritanya mengandung unsur-unsur pembangun karya sastra atau struktur ceritanya lengkap (tema, fakta cerita, sarana cerita). Tema yang terdapat dalam Dongeng Ménak Baheula yaitu tema sosial (cinta dan politik). Alur yang digunakan yaitu alur maju. Tokoh yang dianalisis yaitu tokoh utama dan tokoh tambahan. Latar yang ditemukan yaitu latar tempat, latar waktu dan latar sosial. Sudut pandang yang digunakan pengarang yaitu sudut pandang orang ketiga serba tau. Kedua isi dongeng Ménak Baheula termasuk dongeng yang bisa dijadikan contoh cerminan dalam kehidupan sehari-hari karena mengandung beberapa nilai moral yang positif. Nilai moral yang ditemukan dalam dongeng ada 17 yaitu enam sikap moral yang berkaitan dengan tanggung jawab, lima sikap moral yang berkaitan dengan nurani, empat sikap moral yang bersifat mewajibkan, dan dua sikap moral yang bersifat formal. Ketiga, struktur cerita dan nilai moral yang didapat selanjutnya dijadikan bahan pembelajaran. Kesimpulannya dongeng Ménak Baheula mempunyai struktur cerita yang lengkap, isi ceritanya banyak mengandung nilai moral, dan cocok dijadikan alternatif bahan pembelajaran membaca dongeng di SMA. Kata Kunci: dongeng Ménak Baheula, struktural, nilai moral, bahan pembelajaran. ----- This study aims to describe: (1) the structure of stories in the Ménak Baheula fairy tale (2) the moral values ​​that exist in the Ménak Baheula fairy tale, (3) the structure of the story and moral values ​​are then used as an alternative learning material to read fairy tales in schools. This research is a qualitative research using descriptive analytic method. The techniques used in collecting and processing data are literature review and data analysis techniques. The results of this study can be concluded like this. First the fairy tale Ménak Baheula is one of the good tales because the contents of the story contain elements of a literary work or the structure of the story is complete (themes, facts, stories, means of story). The theme contained in the Tale of Ménak Baheula is the social theme (love and politics). The flow used is forward flow. The figures analyzed are the main characters and additional characters. The background found is the setting of the place, the time setting and the social setting. The point of view used by the author is the perspective of a third person who knows everything. Both of the contents of the Ménak Baheula fairy tale include a fairy tale that can be used as a reflection in everyday life because it contains some positive moral values. There are 17 moral values ​​found in fairy tales, namely six moral attitudes related to responsibility, five moral attitudes related to conscience, four moral attitudes that are obligatory, and two formal moral attitudes. Third, the story structure and moral values ​​obtained are then used as learning material. The conclusion is that the story of Ménak Baheula has a complete story structure, the contents of the story contain a lot of moral values, and suitable as an alternative learning material to read fairy tales in high school.Keywords: dongeng Ménak Baheula, structural, moral values, alternative material lessons