Forms of national bibliographic control in digital environment

Problematika bibliografskog praćenja „dematerijaliziranih“ objekata bibliografske kontrole krajem 20. i početkom 21. stoljeća, na međunarodnoj pozornici posmatrajući, iznjedrila je nekoliko oblika nacionalne bibliografske kontrole nad mrežnim publikacijama koji su utemeljeni na zakonskim ili sporazumnim rješenjima odnosno u njihovoj kombinaciji. Ova doktorska radnja s ciljem ispravnog razumijevanja preoblikovanog univerzuma bibliografske kontrole kritičko-teorijski promišlja o potencijalima i nedostacima na pomenutim rješenjima utemeljenih savremenih oblika nacionalne bibliografske kontrole a prema kriterijima relevantnim za domenu nacionalne te sljedstveno tome i Univerzalne bibliografske kontrole. U tom smislu, doktorska radnja identificira reprezentativne promjene u kontekstu temeljnih sastavnica nacionalne bibliografske kontrole, klasificira i komparira savremene oblike nacionalne bibliografske kontrole te pokušava obogatiti potisnute, deskriptivnim raspravama o suodnošenju tehnologije i bibliografske kontrole, teorijsko-kritičke zakonitosti u domeni savremenih pomagala nacionalne bibliografske kontrole. Podsjećajući na snažnu kauzalnu povezanost radnih procesa identifikacije, odabira, obrade, uključivanja u nacionalne bibliografije, pohrane i očuvanja nacionalno relevantnih sadržaja, na kojima je utemeljena arhitektura nacionalne bibliografske kontrole a koji rezultiraju izgradnjom reprezentativne nacionalne zbirke, radnja posebno akcentira da je u uspostavi nacionalne bibliografske kontrole nad komercijalnim ili slobodno dostupnim nacionalno relevantnim mrežnim publikacijama institucija obaveznog primjerka održiv koncept i u digitalnom okruženju odnosno višestruko koristan mehanizam za identifikaciju, očuvanje i promovisanje ukupne digitalne baštine pojedine zemlje. Zaključno radnja naglašava kako je adekvatna prilagodba novim objektima bibliografske kontrole od fundamentalnog značaja za uspostavu kvalitetne nacionalne bibliografske kontrole nad mrežnim publikacijama te da prilagodba ne može zanemariti specifične okolnosti rada nacionalnih bibliografskih centara, uređenje obaveznog primjerka, prakse izrade nacionalnih tekućih bibliografija i tome slično u pojedinoj zemlji. Propitujući prakse reprezentativnih nacionalnih biblioteka koje su uočivši potrebu redefiniranja temeljnih sastavnica programa nacionalne bibliografske kontrole u digitalnom kompleksnom informacijskom okruženju dale veliki doprinos ovoj domeni, te upozoravajući na moguću kontraproduktivnost doslovnog preuzimanja tih praksi, radnja zaključno donosi preporuke za uspostavu nacionalne bibliografske kontrole nad nacionalno relevantnim mrežnim publikacijama u zemljama koje su dugo u tranzicijskim procesima i koje planiraju redefinirati svoje prakse u tom smislu.Difficulties of providing bibliographic control of "dematerialized" objects of bibliographic control in the late 20th century and early in the 21st century provoked several forms of national bibliographic control of online publications that are based on legal or agreement solutions or in their combination. This doctoral dissertation with the goal to correctly understand the deformed universe of bibliographic control by critical and theoretical means discusses the potentials and shortcomings of the contemporary forms of national bibliographic control that are based on aforementioned solution by the criteria that are relevant to the national and consequently universal bibliographic control. In this regard, doctoral thesis identifies the representative changes in the contex of universal bibliographic control fundamental elements, classifies and compares contemporary forms of national bibliographic control and attempts to enrich suppressed with the descriptive discussions about juxtaposing of technology and bibliographic control theoretical and critical legalities in the domain of modern aids of national bibliographic control. By recalling the strong causal connection between the work processes of identifying, selecting, processing, inclusion in the national bibliographies, storage and preservation of the nationally relevant content, which are bases of the architecture of the national bibliographic control and which result with the construction of a representative national collections, doctoral thesis specifically emphasizes that in the establishment of national bibliographic control of commercial or publicly available nationally relevant online publications the institution of legal deposit is a viable concept in the digital environment and that it is a multiple useful mechanism for the identification, preservation and promotion of the countries digital heritage. In conclusion doctoral thesis emphasizes that adequate adaptation to new objects of bibliographic control is of fundamental importance for the establishment of quality national bibliographic control of online publications and that its establishment must not ignore the specific circumstances of the national bibliographic agencies, legal deposit regulations, practice of compiling national bibliographies and so on in certain country. By questioning the practices of representative national libraries that notice the need to redefine the fundamental elements of national bibliographic control in the digital complex information environment and that greatly contributed to this domain, as well as by stressing out that literal takeover of these practices my generate counter productivities, this doctoral thesis also makes recommendations for the establishment of national bibliographic control of nationally relevant online publications in the transition countries that are planning to redefine their practices in that regard