Henryk Rzewuski – w drodze ku polskiej filozofii narodowej

The purpose of this article is to present original philosophical concept by Henryk Rzewuski. This nineteenth century Polish thinker was (and still is) extremely controversial person, accused of national “apostasy” for the Tsarist Russia and the spread of beliefs about the irrevocable end of the Polish state. In this text reveals the complexity and ambivalence Rzewuskiego attitude towards the Polish cause. This philosopher believed that indeed the Polish state will not be standing free himself from the Russian political sovereignty. At the same time, however, was an ardent supporter of building the Polish national philosophy, which would illustrate Polishness and develop in the sphere of the ideal and spiritual. Polish history has to be – within its concept – the material from which the philosopher sees that these thoughts and ideas around which crystallized Polish spirit, and that reflect the basic idea of moral. The spirit of the nation and its moral idea meet, according to this philosopher, the functions analogous to that of the soul to the body – is a condition of life and the unity of its geopolitical “body.”Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie oryginalnej koncepcji filozoficznej autorstwa Henryka Rzewuskiego. Ten XIX­‑wieczny polski myśliciel był za życia (i jest nadal) niezwykle kontrowersyjną postacią, oskarżaną o narodową „apostazję” na rzecz carskiej Rosji i szerzenie przekonania o nieodwołalnym końcu państwa polskiego. W niniejszym tekście ukazuję złożoność i ambiwalencję postawy Rzewuskiego wobec sprawy polskiej. Filozof ten sądził, że istotnie państwo polskie nie będzie w stanie uwolnić się spod rosyjskiej zwierzchności politycznej. Równocześnie jednak był gorącym zwolennikiem budowania polskiej filozofii narodowej, która miałaby uchwytywać i rozwijać polskość w sferze idealnej i duchowej. Historia Polski ma być – w obrębie jego koncepcji – materiałem, z którego filozof wychwyci te myśli i wyobrażenia, wokół których krystalizuje się polski duch i które odzwierciedlają jego podstawową ideę moralną. Duch narodu i jego moralna idea spełniają bowiem, zdaniem tego filozofa, funkcję analogiczną do tej, jaką pełni dusza wobec ciała – jest warunkiem życia i jedności jego geopolitycznego „ciała”