Spór o zawarcie konkordatu ze Stolicą Apostolską w debacie konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego z lat 1919–1921

The article shows comprehensively a little-known subject of the first debate over the signing of the concordat between the Second Polish Republic and the Holy See that took place during the constitutional debate of the Legislative Sejm in years 1919–1921. In contrast to the parliamentary dispute in 1925 over the final ratification of the concordat, which was widely presented in the contemporary literature, the first debate in the Legislative Sejm was only a prelude and focused on establishing the sole principle of the concordat in the text of future constitution. According to it, this first debate determined only the legal way in which detailed relations between the Catholic Church and the state should be established in the future. The subject of the article was presented in chronological order, which corresponds with the sequence of constitutional efforts in the parliament. The article is based mainly on the historical sources in the form of stenographic records and documents of the Legislative Sejm (1919–1922). Its analysis makes it possible to recreate the first parliamentary debate over the principle of concordat in future constitution.Artykuł przedstawia w sposób kompleksowymało dotychczas znaną debatę nad kwestią zawarcia przez II Rzeczpospolitą konkordatu ze Stolicą Apostolską, która toczyła się w Sejmie Ustawodawczymw latach 1919–1921, w ramach parlamentarnych prac nad konstytucją odrodzonego państwa. W odróżnieniu od szeroko dotąd omawianej dyskusji parlamentarnej z 1925 r. nad ratyfikacją podpisanego już konkordatu, przeprowadzonej w Sejmie I kadencji, ta pierwsza debata z okresu prac konstytuanty dotyczyła jedynie umocowania samej zapowiedzi zawarcia konkordatu w treści przyszłej konstytucji, była niejako debatą „na przedpolu”, która przesądzić miała o formie prawnej przyszłego ułożenia szczegółowych stosunków przez państwo z poszczególnymi związkami wyznaniowymi, a zwłaszcza z Kościołem katolickim. Tytułowe zagadnienie przedstawiono z zastosowaniem kryterium chronologicznego, oddając w ten sposób zasadniczy porządek prowadzonych w sejmie prac konstytucyjnych. Opracowanie przygotowano głównie w oparciu o źródła parlamentarne, w postaci stenogramów i druków Sejmu Ustawodawczego, które pozwoliły odtworzyć dyskusję poselską nad kwestią konkordatu, toczącą się wówczas na sali sejmowej