Peranan sains dalam penyelidikan arkeologi protosejarah

Majoriti ahli arkeologi datang daripada aliran sains sosial dan kemanusiaan. Ijazah pertama mereka pada kebiasaannya dalam bidang arkeologi atau sejarah atau antropologi atau sejarah seni. Terdapat juga segelintir ahli arkeologi daripada sains tulen. Peranan sains dalam pnyelidikan arkeologi mula meningkat semenjak tahun 1950an dengan kemunculan kaedah pentarikhan mutlak iaitu karbon -14 oleh F.W. Libby dalam tahun 1949 dan seterusnya diikuti oleh kaedah dendrokronologi. Peningkatan penggunaan sains dan teknologi pada setiap tahap dalam penyelidikan arkeologi iaitu tahap survei primer, sekunder, galicari/ekskavasi dan analisis melahirkan polemik, di kalangan penulis yang membicarakan siapakah ahli arkeologi, sama ada mereka itu ahli sains tulen atau tidak. Yang nyatanya ialah penyelidikan arkeologi pada hari ini lebih saintitik daripada zaman-zaman tahun 1950an dan 1960an. Tujuan esei ini bukan untuk terlibat dalam polemik tersebut tetapi untuk mendedahkan kepada ahli sains keperluan ahli arkeologi dalarn usaha mendapatkan data dan fakta yang terpimpin dalam pembinaan sejarah dan kebudayaan masyarakat yang warisannya sedang dikaji serta hubungannya dengan masyarakat lain yang sezaman. Di samping itu juga diharapkan kertas kerja, yang lahir daripada seorang ahli arkeologi, bukan beraliran sains tulen, dapat membantu ahli arkeologi muda menilai sendiri sejauhmana kaedah sains yang pernah diaplikasikan pada masa sekarang relevan kepada keperluan penyelidikan mereka. Juga, setiap ahli arkeologi harus sedar bahawa sebelum memohon bantuan ahli sains ia mestilah tahu bentuk bantuan yang diperlukan sama ada dalam aspek pentarikhan atau kandungan bahan dalam satu-satu artifak atau jenis flora dan fauna atau lain-lain aspek. Ahli arkeologi juga harus tahu bagairnana kaedah mengambil sampel untuk diserah kepada ahli sains untuk dianalisis. Maka sumbangan sains kepada arkeologi adalah dalam penyelesaian permasalahan yang timbul dalam penyelidikan arkeologi. Antara permasalahan itu ialah pentarikhan, isu alam sekitar, isu manusia pemilik yang mewariskan satu-satu tapak. Kaedah sains yang berkaitan dengan penyelidikan arkeologi ialah pentarikhan karbon -14, T-L, dendrokronologi, arcaheomagnetism, palinologi, analisis kimia terhadap berbagai jenis artifak dan kajian DNA. Beberapa contoh tentang hasil kajian tersebut dibincang dalam makalah ini