بررسی اثر تراکم و نسبت‌های مختلف کشت بر عملکرد دانه و بیوماس در کشت مخلوط سورگوم دانه‌ای و لوبیا چیتی دوره8 شماره1 سال1388

Abstract Density and crop ratio are two important factors for evaluating traits in legume/cereal intercropping systems. For this propose the effects of density and crop ratios in row intercropping on grain and biomass yield of grain sorghum, (promising line, M5) and common bean (Talash cultivar) were investigated. This experiment was laid out in growing season of 2007 in a randomized complete block design in factorial arrangment with 3 replications using response model. Treatments included 3 densities (low: 19.2, bean & 6.3 sorghum; medium: 38.4 bean & 12.8 sorghum and high: 59.17 bean & 25.6 sorghum plant in m2) and 5 planting ratios (33:67, 50:50, 67:33, 100:0 and 0:100 sorghum: bean). The analysis of variance carried out by bivariate analysis, and approach of skew axis was used for comparison of means. The results of bivariate analysis showed that effects of density in biomass and seeds number per plant was significant (pچکیده تراکم و نسبت کاشت دو عامل اساسی در ارزیابی کشت مخلوط لگوم‌ها و گرامینه‌ها در نظام‌های زراعی پایدار است. بدین منظور اثر تراکم و نسبت‌های مختلف کشت مخلوط ردیفی سورگوم دانه‌ای لاین امید بخش M 5 و لوبیا چیتی رقم تلاش بر عملکرد دانه و بیوماس این دو محصول، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت آزمایش فاکتوریل مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها شامل 3 تراکم (کم 2/19 بوته لوبیا و3/6 بوته سورگوم در متر مربع، متوسط 4/38 بوته لوبیا و 8/12 بوته سورگوم در متر مربع و زیاد 17/59 بوته لوبیا و 6/25 بوته سورگوم در متر مربع) و 5 نسبت کاشت (33:67، 50:50 ،67:33، 100:0، 0:100 سورگوم به لوبیا ) در 3 تکرار به روش مدل واکنش اجرا شد. تحلیل داده‌ها از طریق تجزیه واریانس دومتغیره و مقایسه میانگین‌ها با استفاده از محورهای اُریب انجام شد. نتایج تجزیه واریانس دو متغیره نشان داد، اثر تراکم بر عملکرد بیوماس و تعداد دانه در بوته معنی دار (01/0>p) بود .نسبت‌های کاشت نیز اثر معنی داری بر عملکرد دانه (01/0>p) و بیوماس (05/0>p) داشت ولی اثر آن بر وزن هزار دانه و تعداد دانه در بوته هر دو محصول معنی دار نبود. زاویه باز بین دو محور حاکی از همبستگی مثبت این دو محصول برای عملکرد دانه تحت تاثیر دو منبع تغییر، تراکم ونسبت کاشت بود. تراکم زیاد، بیشترین عملکرد دانه و بیوماس را برای هر دو محصول سورگوم و لوبیا به ترتیب 12/5063 و 26/2106 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه و 11/32966 و 22/16564 کیلوگرم در هکتار بیوماس نشان داد. نسبت کاشت (33:67، یک ردیف سورگوم و 2 ردیف لوبیا)، بالاترین عملکرد دانه و بیوماس سورگوم را به ترتیب به میزان 5435 و 34545 کیلو گرم در هکتار و نسبت کاشت50:50 بالاترین عملکرد دانه و بیوماس لوبیا را به ترتیب به میزان 75/ 2831 و 17282 کیلو گرم در هکتار ارائه داد. نسبت برابری زمین درکلیه تیمارهای مورد بررسی بیشتر از یک بود و حداکثر مقدار آن درتراکم بالاو نسبت کاشت 67:33 (2 ردیف سورگوم و1 ردیف لوبیا ) به مقدار 4/1 بدست آمد. واژه‌های کلیدی: کشت مخلوط ردیفی، مدل واکنش، روش تجزیه واریانس دومتغیره، محور‌های اُری