اثر زراعت پیش کاشت، کود نیتروژنه و برگشت بقایای محصول بر رشد و عملکرد گندم دوره8 شماره1 سال1388

Abstract This study was conducted under cold temperate climate condition in Khorasan during 2006-2008 growing season to determine the suitable preceding crop, nitrogen and crop residue management for wheat. A randomized complete block design in split-split plot arrangement with three replicates was used. Main plots were rotation with five different crops including wheat-wheat, potato-wheat, silage corn-wheat, clover- wheat and sugar beet-wheat. Sub plots were N fertilizer rates in preceding crop including no N (Control), 50% lower than optimum N rate, optimum N rate and 50% more than optimum rate. The sub-sub plots were preceding crop residue return with two levels including no residue return (Control) and 50% return of crop residue. Results showed that crop rotation and N rate in preceding crop influenced grain yield, biological yield, spike per m2, stem length and spike length in wheat. Interaction of crop rotation and N rate on grain yield and yield components was significant. The highest yield obtained from potato-wheat rotation and the lowest grain yield observed in continuous wheat rotation for all N rates. There was no significant difference for 1000 kernel weight and kernel per spike of wheat in all treatments. Return of crop residue had no significant effect on grain yield but was effective on biological yield, spike per m2 and harvest index. Keywords: Crop rotation, Crop residue management, Nitrogen, Wheatچکیده به منظور تعیین مناسب ترین پیش کاشت گندم با مدیریت مناسب مصرف کود نیتروژنه و بقایای گیاهی آزمایشی در طی سال‌های زراعی 87-‌‌1385‌ در شرایط اقلیم معتدل سرد خراسان انجام شد. این آزمایش به صورت کرت‌های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. تناوب زراعی به عنوان عامل اصلی در پنج سطح (1- گندم : گندم 2- سیب زمینی : گندم 3- ذرت سیلویی : گندم 4- شبدر برسیم : گندم 5- چغندر قند : گندم) و کود نیتروژنه برای تمامی گیاهان پیش کاشت گندم به عنوان عامل فرعی در چهار سطح (1- بدون مصرف نیتروژن 2- مصرف نیتروژن 50% کمتر از توصیه کودی3- مصرف نیتروژن به میزان توصیه کودی 4- مصرف نیتروژن 50% بیشتر از توصیه کودی) و برگشت بقایای محصول پیش کاشت گندم به خاک به عنوان عامل فرعی فرعی با دو سطح (1- بدون برگشت بقایای گیاهی2- برگشت 50% بقایای به جا مانده از محصول پیش کاشت) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تناوب زراعی و مصرف کود نیتروژنه در گیاه پیش کاشت اثر معنی داری بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در واحد سطح و طول ساقه و سنبله گندم داشت، در حالی که وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله گندم تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. عملکرد گندم تحت تأثیر اثر متقابل تناوب زراعی و مصرف کود نیتروژنه قرار گرفت. در تمام سطوح کود نیتروژن بیشترین عملکرد گندم در تناوب سیب زمینی : گندم مشاهده شد و عملکرد تک کشتی گندم در تمامی سطوح نیتروژن مصرفی، کمتر از عملکرد آن در شرایط تناوبی بود. نتایج آزمایش نشان داد که در کشت متوالی گندم واکنش به مصرف کود نیتروژنه بیشتر از کشت تناوبی گندم بود. اگر چه برگشت بقایای محصول پیش کاشت تأثیر معنی داری بر عملکرد دانه گندم نداشت اما عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در متر مربع و شاخص برداشت گندم تحت تأثیر این تیمار آزمایش قرار گرفت. واژه‌های کلیدی: تناوب زراعی، مدیریت بقایا، نیتروژن، گند