Nieobecność. Ujęcia Szoa w czeskiej dramaturgii

The book offers an attempt of the deepened review and analysis of Shoah representation in the Czech drama and theatre. The main body of the work is devoted to Arnošt Lustig’s, Arnošt Goldflam’s and Jiří Kolář’s output as well as to Hanuš Hachenburg’s, Felix Porges’, Zdeněk Eliáš’s and Jiří Stein’s dramas written in Theresienstadt during the war. The author discusses the selected thea-tre performances and presents other recent, Czech, Slovak and Polish theatrical projects about the Holocaust. The authors of dramas that are the subject of interest in the main body of the book are derived from three different, yet representative environments in the Czech social landscape of the early years after the Shoah. Lustig is a survivor; Goldflam belongs to the ‘second generation’ as a descendant of survivors; Kolář is a Czech bystander. The history of the Shoah is myth-creating and also fits in with the existing myth. The titles of the chapters in this study refer to the structure of a Greek tragedy, so to the theatre and to the myth: the story of immutable roles and migratory mo-tives. In the tragedy of the Shoah representation eternal themes return: fate, anagnorismos, catharsis, however it becomes clear that after the Shoah these categories are reinterpreted. This book shows the process of its reinterpretation using tools derived from lacanism.W monografii przedstawiono analizę dramatów Arnošta Lustiga, Arnošta Goldflama i Jiřego Kolářa podejmujących temat Szoa oraz terezińskich sztuk Hanuša Hachenburga, Feliksa Porgesa, Zdeňka Eliáša i Jiřego Steina; omówione są w niej także wybrane spektakle na podstawie tych utworów i zaprezentowane nowsze realizacje teatralne o Zagładzie. Dzieje Szoa mają potencjał mitotwórczy i zarazem wpisują się w mit. Nazewnictwo rozdziałów studium nawiązujące do greckiej tragedii odwołuje się do teatru i do mitu: historii o niezmiennych rolach i wędrownych motywach. Na scenie występują trzej aktorzy: protagonistes − ocalony z Zagłady, deuteragonistes − reprezentant drugiego pokolenia ocalonych oraz tritagonistes – czeski świadek. Przemówią, posługując się pojęciami ikony, idola, śladu, nieobecności. Powracają reinterpretowane, odwieczne motywy: fatum, anagnorismos, katharsis. Aktorom towarzyszy chorus złożony z dramaturgów, którzy tworzyli w wojennym Theresienstadt i padli ofiarą nazistów. Tok wywodu zatrzymują spoty – wyodrębnione w tekście detale, które pozwalają pogłębić obraz. Doświadczeniami związanymi z Szoa, poruszanymi w sztukach są: pustka/brak, trauma, poczucie winy. Autorka wykorzystuje do badań metodologiczne koncepcje Jacquesa Lacana zbudowane na pojęciach traumy, braku, wyparcia, niewypowiedzianego