Źródła transmisyjnego ujęcia procesu komunikacji

Celem artykułu jest wypracowanie filozoficznego gruntu dla refleksji nad transmisyjnym modelem komunikacji. Jest to głos w dyskusji nad genezą pojęcia komunikacji oraz próba doprecyzowania warunków, które należy spełnić, aby można było wskazać na nieetymologiczną genezę transmisyjnego ujęcia fenomenu komunikacji. Prezentowany szkic składa się czterech części: w pierwszej zostaje odróżniony „model komunikacji” od „ujęcia komunikacji”; w drugiej zostaje podjęta analiza etymologicznej i historycznej genezy współczesnego rozumienia terminu „komunikacja” oraz zostają wskazane dwie metafory, na których ugruntowany jest model transmisyjny: metafora „organiczna” i metafora „transmisyjna”. W trzeciej części zaprezentowane zostały podstawowe elementy transmisyjnego modelu Shannona-Weavera, który jest nazywany źródłem wszystkich modeli komunikacyjnych. Czwarta część jest prezentacją filozoficznego poglądu na genezę ujęcia transmisyjnego: Platońskiego Fajdrosa, scholastycznej semiotyki, Kartezjańskiej koncepcji podmiotu i empiryzmu Johna Locke’a. Najważniejszy wniosek wypływający z niniejszego tekstu brzmi następująco: filozoficzna perspektywa skierowana na źródła pojęcia komunikacji pozwala pokazać, że kategoria transmisji w badaniach nad procesem komunikacji jest kategorią nieadekwatną do opisu tego fenomenu.The purpose of the present paper is to suggest a philosophical basis for reflection on the transmission model of communication. The article is a contribution to the discussion about the genesis of the concept of communication. It also attempts to specify the conditions that have to be met to identify the non-etymological genesis of transmission approach to the phenome-non of communication. The paper consists of four sections. The first one distinguishes be-tween a ‘model of communication’ and an ‘approach to communication’. While the second section examines the etymological and historical genesis of the contemporary term ‘commu-nication’, it particularly discusses two metaphors on which the transmission model of com-munication builds: the ‘organic’ and the ‘transmission’ metaphors. The third section considers the basic elements of the Shannon–Weaver model of communication which is generally re-garded as the very source of all communication models. The fourth section delivers a presen-tation of a philosophical perspective on the genesis of the transmission approach: Plato’s Phaedros, Scholastic semiotics, Descartes’ cogito and Locke’s empiricism are covered here. The most important conclusion that is drawn here has it that the philosophical perspective on the genesis of the concept of communication makes it possible to show that the category of transmission is inadequate for a serious reflection on the communication process