Inventariserend Veldonderzoek d.m. verkennende boringen

In de periode november – december 2018 heeft Antea Group, in opdracht van Waterbedrijf Groningen, een Inventariserend Veldonderzoek door middel van verkennende boringen (IVO-O) uitgevoerd voor een leidingtracé in de gemeente Groningen.1 De directe aanleiding tot dit onderzoek is het voornemen van de opdrachtgever om nieuwe transportleidingen voor drinkwater, industriewater, ruwwater en persriool aan te leggen tussen Garmerwolde en Eemshaven. De transportleidingen komen te liggen in de gemeente Ten Boer, Loppersum, Appingedam, Delfzijl en Eemsmond. Het tracé bestaat uit een hoofdtracé en uit diverse aftakkingen ten behoeve van Waterbedrijf Groningen, North Water, Hunze en Aa’s en Google. De leidingen worden meest parallel gelegd. De lengte van het hoofdtracé inclusief aftakkingen van het tracé bedraagt circa 45 km. Bij deze graafwerkzaamheden kunnen archeologische resten worden geschaad. In dit kader heeft Antea Group reeds in november 2017 een archeologisch bureauonderzoek2 uitgevoerd. Hieruit is gebleken dat het plangebied ligt op zeekleigronden van de kwelder, de getijdevlakte al dan niet met knipklei en zeeboezemvlakte. Het gebied was doorsneden door vele geulen en stroompjes en op de kwelder, zoals bij Spijk, zal bewoning al in de midden-ijzertijd mogelijk zijn geweest. Ten noorden van Spijk ligt het plangebied in recente aandijkingen uit de laatste eeuwen; daarvoor geldt een lage archeologische verwachting. Uit het verspreidingsbeeld van de wierden op de bodemkaart is een voorkeur voor iets lichte kleigrond zichtbaar, maar de schaal van deze ondergrondgegeven is wellicht niet voldoende om hierin een wetmatigheid te zien. Ook op de hogere kweldergronden zal na de midden-Romeinse tijd door een toenemende zee-invloed een periode zijn ingezet van drastische bevolkingsachteruitgang. Veel, zo niet de meeste, dorps- en huiswierden zullen op dat moment zijn verlaten. In de late middeleeuwen en nieuwe tijd zijn vervolgens weer aanwijzingen voor bewoning. Wederom werd gebruik gemaakt van de relatieve verhogingen. Eerder aangelegde wierden werden opnieuw bewoond. Het holocene zeekleilandschap ligt gestapeld op het pleistocene dekzandlandschap. Dit dekzand bevindt zich overal in het plangebied naar verwachting onder de verstoringsdiepte, zodat er vooralsnog geen rekening wordt gehouden met vindplaatsen op het dekzand (bewoners uit de periode laat-paleolithicum tot en met neolithicum). Resumerend; op basis van het bureauonderzoek werden (overslibde) wierden uit de periode late ijzertijd/Romeinse tijd – middeleeuwen/nieuwe tijd en/of huisplaatsen uit de late middeleeuwen (nieuwe tijd) verwacht (op de hoge(re) delen van het kwelder- en getijdegebied). Daarnaast werden archeologische resten uit de periode laat-paleolithicum – neolithicum verwacht op (plaatselijk) hoger gelegen dekzand(kopjes of –ruggen). Om de verwachtingen uit dit bureauonderzoek te toetsen is door Antea Group geadviseerd om een archeologisch booronderzoek (verkennende fase) uit te (laten) voeren voor de vergunningsplichtige onderzoekslocaties binnen het onderzoeksgebied. In tegenstelling tot de verwachtingen zijn er, in het grootste gedeelte van het plangebied in de gemeente Appingedam, geen aanwijzingen gevonden om dergelijke vindplaatsen van te veronderstellen. Dit geldt echter niet voor boringen 1577 – 1579 en 1581; op deze locaties zijn wel degelijk aanwijzingen gevonden om een wierde of ander archeologisch fenomeen te veronderstellen. (Selectie)advies Geadviseerd wordt om het grootste gedeelte van het plangebied in de gemeente Appingedam vrij te geven ten gunste van de voorgenomen ontwikkeling. Daarnaast wordt geadviseerd om de grondroerende en graafwerkzaamheden tussen boringen 1576 en 1582 onder archeologische begeleiding uit te voeren. Hierbij dient opgemerkt te worden dat voor aanvang van de werkzaamheden een door de bevoegde overheid beoordeeld en goedgekeurd Programma van Eisen (PvE) noodzakelijk is