UU An investigation on determination of irrigation system capacity and system planning in the Agricultural Research and Application Center land

Sulama, bitkilerin gelişmesi için gereksinim duyduğu besin maddelerin gövdede taşınmasını sağlayan, buharlaşma ve terleme ile kaybolan nemi karşılayan, aynı zamanda sürekli bir yetiştiricilik için gerekli olan suyun, özellikle kurak mevsimlerde yağışlarla karşılanamadığı durumlarda bitkiye yapay yolla verilmesi olarak tanımlanabilir. Sulama suyu gereksinimi ise mevsimlik olup, yaz aylarında en yüksek düzeye ulaşır. Sulama mevsimi dışında gereksinim çok azdır ya da hiç yoktur. Sulama sistemlerinin projelenmesinde temel amaç, toprak ve su kaynaklarının optimum kullanımını sağlamaktır. Bu amaçla hazırlanan sulama projelerinin kapasite hesaplan proje alanı için belirlenen sulama modülü ve işletme yöntemine göre yapılmaktadır. Sulama modülünün belirlenmesinde bitki su tüketimi, bitki deseni, sulama randımanı ve güvenilir yağış dikkate ahmaktadır. Bitki su tüketiminin belirlenmesine yönelik olarak doğrudan ölçme ya da dolaylı hesaplama yöntemleri kullanılmaktadır. Bu çalışmada, sulama suyu ihtiyacının belirlenmesinde kullanılan bitki su tüketimi, FAO Modifiye Penman - Monteitht eşitliğine dayalı CROPWAT paket programı ile hesaplanmış; hesaplamada kullanılan etkili yağış ise USBR yöntemine göre bulunmuştur. Etkili yağışın belirlenmesinde olasılık modelini esas alan RA1NBOW paket programı kullanılarak hesaplanan % 80 olasılıklı güvenilir yağış değerleri kullanılmıştır. Bursa ili iklim ve toprak koşullarında optimum verimi sağlayacak biçimde kimi bitkilerin mevsimlik su ihtiyaçları; şeker pancarı için 833.6 mm, ayçiçeği için 657.5 mm, kışlık buğday için 172.9 mm, yonca için 944.9 mm olarak belirlenmiştir. Sulama sayısı ile şeker pancarında 7, ayçiçeğinde 5, kışlık buğdayda 1, yoncada ise 7 bulunmuştur. Bu programların uygulanması işletmecilik açısından oldukça zor olacağından; anılan programların yerine, bitkilerin yıllık toplam sulama suyu miktarları değişmeyecek biçimde en az bitki stresine neden olabilecek ancak verim kaybına neden olmayacak, aynı miktarda sulama suyuna ve eşit sulama aralıklarına göre yeni bir sulama programı yapılmıştır. Bu programda; şeker pancarında mevsimlik toplam sulama sayısı 10, ayçiçeğinde 8, kışlık buğdayda 2, yoncada ise 10 alınmıştır. Optimum koşula ve planlanan yeni duruma göre hazırlanan programlarda bazı bitkilerin sulama tarihleri çakıştığından, sistem kapasitesini minimum kılacak biçimde tarihler kaydırılarak yeni bir sulama takvimi hazırlanmıştır. Hazırlanan bu takvimde her seferinde verilecek sulama suyu miktarlarında önceki programa göre bir değişiklik yapılmamıştır. Burada; bitkilerin ekiliş alanları, toprağın infilitrasyon hızı ve her seferinde verilecek sulama suyu miktarları ile birlikte işletimde nöbet yöntemi de gözönüne alınarak, yonca ve şeker pancarının 2 günde, kışlık buğday ve ayçiçeğinin 4 günde, sulamasının bitirilmesi düşünülmüştür. Anılan işletim sisteminde, sistem kapasitesine yönelik olarak, bir anda 110 dekarlık alanın sulanması planlanmıştır. Proje alanında toprak, topografya, iklim, su kaynağı, bitki, işgücü ve ekonomi gözönüne alınarak basınçlı, kapalı sulama sisteminin planlanması yapılmıştır.In this study, water copsumtion, irrigation water requirements and irrigation scheduling of some crops being grovvn in the Research and Application Çenter of Agricultural Faculty of Uldağ University were determined by FAO Modified Penman-Monteith Method. As a result of this study, total irrigation water requirements of sugar beets, sunflower, winter wheat and alfalfa were respectively found 8313 mm, 657.5 mm, 172.5 na and 937.5 mm. At the same conditions, irrigation scheduling of these cropsareas follows: 83 mm water for sugar beet with 11 days interval, 82.5 mm water for sunflower with 10 days interval, 86.5 mm water for winter wheat vrith 13 days interval, 82.5 mm water for alfalfa beet with 16 days interval. In addition to this, total irrigation number of each crops was found 10 times for sugarbeet, 8 times for sunflower, 2 times for winter wheat and 10 times for alfalfa duringthe growing season. Attheand ofthis study, pressurzed (sprinkler) system was chosen as the most suitable irrigation system with taking İntO consjderatinn topographic and climatic conditions, soils, crops, water resources, economy and labour power in the Research Çenter. At last according to the results above mentioned that system was planned