İş başvurusunda bulunan adaya ilişkin kişisel verilerin işlenmesi

Birçok sözleşme gibi iş sözleşmelerinin kurulmasında da sözleşme öncesinde bir süreçten geçilmesi söz konusudur. Bu süreçte işveren iş başvurusunda bulunan aday hakkında bilgi edinebilmek amacıyla adaya ilişkin pek çok bilgiyi edinmeye çalışmaktadır. İşverenin bu bilgileri edinmekte çoğu zaman menfaati söz konusudur. Zira iş ilişkisi taraflar arasında kişisel bir ilişki yaratmaktadır. Ayrıca iş sözleşmesine konu işin ifa edilmesi de işçinin kişiliği ile yakından ilişkilidir. Zira istisnai durumlar dışında işçinin iş görme edimini şahsen ifası esastır. Bu açıdan işverenin özellikle de işçinin mesleki yeterliliklerine ilişkin bilgi edinmesi adaylar arasından seçim yapılması yahut işe alınmasına karar verilen adaya uygun iş verilebilmesi açısından önem arz etmektedir. Şunu da belirtmek gerekir ki, iş görme ediminin yerine getirilmesinin yanı sıra adayın işyerine ve çalışma arkadaşlarına uyumu bakımından bazı kişilik özellikleri de işveren açısından önem taşımaktadır . İşverenin belirtilen gerekçelerle bilgi edinme hakkı bulunmakla birlikte, adayın da kişisel verilerinin korunması ve kendisine ilişkin bilgilerin geleceğini belirleme hakkı bulunmaktadır. Bu açıdan tarafların hak ve menfaatleri çatışmaktadır. İşveren sözleşme özgürlüğü çerçevesinde sözleşmenin karşı tarafına ilişkin olarak bilgi edinme imkanına sahip olmak isterken, işçinin çalışma özgürlüğü ve özel yaşamının gizliliğini koruma hakları bulunmaktadır . Ayrıca belirtelim ki, işçi adaylarına ilişkin kişisel verilerin işlenmesi işçinin mesleki geleceği ve kariyer olanakları ile de ilişkilidir . İşverence gerek iş başvuru formları gerekse iş görüşmelerinde yöneltilen sorular ve başvuru ile birlikte talep edilen belgeler veya üçüncü kişilerden yahut sosyal medya vasıtası ile edinilen çok sayıda veri söz konusudur. İşverenler modern teknolojiden yararlanarak gerek iş başvurusunda bulunan adaylar gerekse işçilere ilişkin verileri “veri bankaları” aracılığıyla toplayabilmekte ve işlemektedirler. İşverence edinilen bilgiler aynı zamanda kişisel veri niteliğindedir. Bu sebeple de sözü geçen verilerin edinilmesi ve işlenmesinde yasal usul ve ilkelere uyulması gerekmektedir. Tüm kişisel veriler yasal olarak korunmakla birlikte, bazı kişisel veriler kanun koyucu tarafından özel nitelikli kişisel veri olarak kabul edilmiş olup, bu nitelikli verilere önemleri sebebiyle daha güçlü bir koruma alanı sağlanmıştır. Bu açıdan adayın özel nitelikli kişisel verilerinin işlenmesi de ayrıca değerlendirilmelidir. Belirtmek gerekir ki, adaya ilişkin kişisel verilerin işlenmesinde işverenlerce genellikle hukuki sebep olarak adayın rızasına dayanılacaktır. Bu halde ise öncelikle rızanın özgür iradeye dayanıp dayanmadığı değerlendirilmelidir. Ayrıca rızanın tek başına işverenin meşru menfaatine dayanmayan ve işle ilgili olmayan verilerin toplanmasını geçerli kılıp kılmadığı da değerlendirilmelidir. Bu kapsamda çalışmamızda mukayeseli hukuktan yararlanılarak işverenin adaya yönelttiği sorular ile elde ettiği kişisel verilere değinilecektir