Pre-Romanique in Dalmatia - Basic Types and External Influences on Architecture

Predromanika u Dalmaciji javlja se od kraja 7. st. početka 8. st. i traje do otprilike početka 11. st. Crkvena arhitektura predromaničkog perioda na istočnoj obali Jadrana obuhvaća današnje granice Zadarske županije na sjeveru do Dubrovačko-neretvanske županije na jugu. Osim osnovnih tipova koji je podijeljen na centralne, longitudinalne i longitudinalne s kupolom, također arhitekturu možemo podijeliti i po utjecaju koji se očituju na sam izgled crkve, a to su ranokršćanski, bizantski i karolinški utjecaj. Ranokršćanski utjecaj se vidi kod crkava koje imaju kontinuitet upotrebe još iz rimskog perioda. Ovaj utjecaj se prvenstveno odnosi na crkve u priobalnim gradovima, a to su Zadar, Trogir i Split. Bizantski utjecaj se očituje na crkvama centralnog tipa kao što su šesterolisne ili šesterokonhne crkve čija najveća koncentracija je u Zadru i njegovoj okolici te po jedna crkva u Brnazama kod Sinja, Trogiru i Splitu. Osim ovog tipa najveći utjecaj je bio na dubrovačkom podučju zbog toga što je geografski najbliže bizantskom carstvu. To su crkve longitudinalnog tlocrta koje su podijeljene u tri traveja i iznad središnjeg se izdiže kupola koja je najkarakterističniji arhitektonski element za građevini koje su pod bizantskim utjecajem. Karolinški utjecaj se odonosi na crkve koje su smještene u Dalmatinskoj Zagori, a najveća koncentracija tih crkava je u okolici Knina. To su longitudinalne trobrodne crkve sa tri apside na istočnoj strani, te sa predbrodom ili westwerkom i zvonikom na zapadnoj strani. Predbrod ili westwerk je služio da se velikodostojnici tog doba ne moraju miješati sa pukom i da u miru mogu pratiti liturgiju.Pre-romanique in Dalmatia occurs from the end of the 7th century, and beginning of the 8th century, and lasts until about the beginning of the 11th century. Church architecture from Pre-Romanesque period on the east coast includes the current borders of the Zadar County in the north to Dubrovnik-Neretva County in the south. In addition to basic types, which are divided into central, longitudinal and longitudinal with a dome, also architecture can be classified by the impact, which is reflected in the appearance of the church, and that are early Christian, Byzantine and Carolingian influence. Early Christian influence is seen in churches that have continuity in use since the Roman period. This impact is primarily related to the church in the coastal cities, which are Zadar, Trogir and Split. The Byzantine influence is evident in the churches of the central type, such as six-concha churches whose greatest concentration is in Zadar and its vicinity, and one church in Brnaze near Sinj, Trogir and Split. Except this type the greatest impact has been on the Dubrovnik basin, because it is geographically closest to the Byzantine Empire. These are churches with longitudinal layout, above the centar of the churches rises a dome which is the most characteristic architectural element of the building that are under Byzantine influence. Carolingian influence refers to churches that are located in the Dalmatian hinterland, with the largest concentration of these churches in the area of Knin. These longitudinal three-nave church with three apses on the east side, and with westwork and bell tower on the west side. Westwork served to dignitaries of the time so they do not have to mix with commoners and can follow the liturgy in peace