ACİL SERVİSTE YATAN TRAVMALI HASTALARDA MULTİMODAL ANALJEZİ

Travma, hastaneye başvuran tüm hastalar içinde kalp damar hastalıklarından ve kanserlerden sonra üçüncü, 45 yaşa kadar ise birinci sırada ölüm sebebi olup, orta ve şiddetli düzeyde ağrıya neden olmaktadır (12,13). Travmalı hastada ağrı somatik ve visseral olduğundan nosiseptif, sinir sistemi hasarından dolayı da nöropatik özellik gösterebilmektedir (14). Çoklu ağrı kaynağının olduğu (cilt ve kasların kesilmesi, sinir hasarı vb) bu hastalarda birden fazla analjezi yönteminin kullanıldığı analjezi yaklaşımı, tek bir analjezi yaklaşımına göre ağrı kontrolünün etkinliğini arttırmaktadır (14). Bu bağlamda, akut ağrı rehberlerinde, ağrının periferde oluşmasından, serebral kortekste algılanmasına kadar tüm aşamalarında etki gösteren ve analjeziklerin yan etkisini azaltarak analjezik etkinliğini arttıran multimodal analjezi yaklaşımı önerilmektedir. Bu dengeli analjezide farmakolojik ve nonfarmakolojik yöntemler uygulanmaktadır. Multimodal analjezinin amacı, hem travma sonrası doku hasarının neden olduğu stres cevabı azaltmak, hem de ağrının kronikleşmesini önlemektir. Akut travma ağrısının kontrolüne yönelik çeşitli analjezi protokolleri oluşturulmuştur. Bir çalışmada, hastaların yaşı, kronik hastalıkları ve ağrı düzeylerine göre opioid ve nonopioidler belirlenmiş, ağrının kontrol edilemediği durumda organ hasarı ya da iskemi düşünülerek daha etkin analjezi ve sedasyon uygulanması amacıyla hastalar yoğun bakıma transfer edilmiştir (13). Görüldüğü gibi, multimodal analjezi hastaların tıbbi durumuna göre bireysel analjeziyi içeren yöntemlerden oluşmaktadır. Ağrı yönetimi bir ekip işi olduğundan hekim, hemşire, anestezist, hasta ve ailesi ile birlikte ağrı kontrolünü sağlamalıdır. Bu ağrı ekibi, analjezinin bireyselleşmesi için hastaya özgü analjezi uygulanmalıdır. Analjezi türüne ve dozuna karar verilmesi için, ağrının niteliğinin ve şiddetinin, dinlenme ve hareket sırasındaki düzeyinin, ağrıyı arttıran ve azaltan faktörlerin belirlenmesi gerekir. Böylece ağrının ve analjezinin istenmeyen etkileri minimum düzeyde tutulurken, maksimum düzeyde analjezi hedeflenir