Akut Spinal Kord Yaralanmasında O-Desülfat Heparin Uygulamasının Nöroprotektif Etkisi

AMAÇ:Spinal kord yaralanması özellikle endüstriyel toplumlarda oldukça sık rastlanılan önemli bir sağlık sorunudur. Akut spinal kord yaralanması primer ve sekonder hasar mekanizmalarını içermekte olup, spinal kord yaralanması sonrası gelişen ve sekonder hasara neden olan olaylar zinciri hala tam olarak açık değildir. Primer yaralanma direkt mekanik travmaya bağlı olarak nöral dokunun zedelenmesi ile sonuçlanmaktadır. Sekonder doku hasarının engellenebileceği ve muhtemelen de geri dönüşümlü olduğu kabul edilmektedir. Sekonder hasar dalgasının hızla yayılması ve yaralanma mekanizmalarının tetiklenmesi ile iskemiyi içeren vasküler bozukluklar, otoregülasyon kaybı, nörojenik şok, hemoraji, mikrosirkülasyon kaybı, vazospazm ve tromboz oluşmaktadır. Ayrıca, hücre içi Ca++ artışı, ekstraselüler potasyum ve intraselüler sodyum birikimi, serotonin, kateşolamin ve ekstraselüler glutamat, araşidonik asit salınımı, eicasanoid ve serbest radikal artışı ve lipid peroksidasyonu, endojen opiyatlarda artış, ödem ve enflamasyonun meydana gelmektedir. Spinal kord yaralanmasının fizyopatolojisinin anlaşılması, sekonder hasarın etkilerinin ortadan kaldırılmasına yönelik tedavi yaklaşımlarını arttırmıştır. Bu nedenle, pek çok çalışmada amaçlanan tedavinin hedefi akut faza yöneliktir ve sekonder doku hasarını sınırlamayı amaçlamaktadır. Bu çalışmada deneysel akut spinal kord yaralanmasında O-Desülfat Heparin’in etkilerinin mikroskopik ve biyokimyasal etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM: 200-250 gr ağırlığında 40 adet erkek wistar albino sıçan randomize olarak 4 gruba ayrıldı. 1.Grup (n=10) intakt kontrol grubu olarak değerlendirildi. 2.Grup (n=10) yalnızca torakal 7-9 seviyesinde laminektomi oluşturulan grup. 3.Grup (n=10) deneklerde spinal korda kompresyon travması oluşturuldu. 4.Grup (n=10) deneklerde travmayı takiben intravenöz yolla 5 mg/kg O-Desülfat heparin verildi. Daha sonra her 12 saatte bir 15mg/kg O-Desülfat heparin subkütan olarak verildi. Kontrol ve travma gruplarından 72 saat sonra elde edilen spinal kord dokuları histolojik, elektron mikroskopik ve biyokimyasal analizler için uygun yöntemler ile hazırlandı. BULGULAR: Kontrol gruplarında nöronlar, gliya hücreleri ve sinir liflerinin normal yapıda oldukları, travma grubunda hem gri cevher hem de beyaz cevherde nöronlarda ve gliya hücrelerinde belirgin yapısal bozukluklar kaydedildi. Akson ve miyelin kılıf hasarları beyaz cevherde daha yoğun olarak belirlendi. Tedavi grubunda da travma oluşturulan gruba benzer yapısal değişiklikler gözlenmekle birlikte özellikle gri cevherde nöron ve gliya hücrelerinde hücresel yapının nispeten korunduğu dikkati çekti. Biyokimyasal analizlerde MDA ve SOD seviyelerinin mikroskopik bulguları desteklediği görüldü. SONUÇ: Enflamatuvar hasarın spinal kord yaralanması sonrasında yararlı etkileri yanında, aşırı reaksiyonların nöronlara, glia hücrelerine ve sinir liflerine zarar verdiği kabul edilmektedir. Çalışma sonunda tedavi grubunda, travma grubunda görülen yaygın hemorajik alanların daha lokal olması ve enflamatuvar hücrelere daha az rastlanması, O-Desülfat heparin’in uygulanan dozda travma sonrası gelişen sekonder reaksiyonlarda kanamaya sepep olmadığı, anti-enflamatuvar etkisi ile nöroprotektif etkiye sahip olduğu sonucuna varıldı