Yazlık buğday Genotipleri ve diallel melez populasyonlarının farklı gelisme dönemlerinde yüksek sıcaklık membran kararlılığı

Yüksek sıcaklığa toleransta hücre zarlarının kararlılığı önemli bir fizyolojik seleksiyon kriteri olabilir. Yüksek sıcaklık membran kararlılığı, yüksek sıcaklığa maruz bırakılan yaprak dokusunun içerisinde bulunduğu sulu ortamdaki elektriksel iletkenliğin ölçümüyle belirlenmektedir. Bu araştırma, tarla koşullarında yetiştirilen 4 yazlık buğday anacı ve bunların altı $F_2$ diallel melez döllerinde, iki farklı yöntemle (MTS, yüksek sıcaklık membran kararlılığı ve RI, zarar indeksi) hesaplanan membran kararlılığının farklı gelisme dönemlerindeki değişimlerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Ölçümler, yaprak büyümesi (erken vejetatif dönem), sapa kalkma ve erken süt olum evrelerinde gerçekleştirilmiştir. MTS ve RI ölçümleri üç farklı büyüme evresinde benzer eğilim göstermiştir. Bununla birlikte, büyüme evreleri genotiplerin MTS ve RI değerlerini önemli düzeyde etkilemiştir. Genotiplerin membran kararlılığı parametreleri büyüme evresi ilerledikçe azalmıştır. Tüm ölçümlerde özel uyum yeteneğinin genel uyum yeteneğine üstünlük sağlaması, memran kararlılığı özelliklerinin yönetiminde eklemeli olmayan gen etkilerinin etkin olduğunu göstermektedir. Erken süt olum evresinde bayrak yaprak membran kararlılığı, tane verimiyle önemli düzeyde ilişkili bulunmuştur. Anaçlardan Genç 99 ve 84ÇZT04 düşük verim, Chil’s ve Seri 82 yüksek verim potansiyeli göstermişlerdir. $F_2$ döllerinde tane verimi, başak verimi ve tane ağırlığı anaçlardan yüksek bulunmuştur. Bu sonuçlar, membran kararlılığı ölçümleri yönünden genotiplerdeki mevcut çeşitliliğin sıcak stresli çevrelerde buğday ıslahında kullanılabileceğini göstermektedir.Membrane thermal stability (MTS) can be a significant selection criterion for heat stress tolerance. MTS is determined by measuring of electirical conductivity of aquause phase in which leaf tissue exposure to high temperature. This research was conducted to investigate the membrane stability assay measured by two different methods, namely MTS and relative injury (RI). The second objective of this experiment was to determine the effects of different growth stages of four spring wheat parents and their six half $F_2$ diallel cross progenies grown in the field on membrane stability. Measurements were taken at different growth stages (seedling, stem elongation and early milk). The MTS and RI assays gave similar results at the three different growth stages. However, growth stages significantly affected the MTS and RI values of genotypes. Membrane stability parameters of genotypes decreased during the later developmental stages. Specific combining ability effects were superior to general combining ability effect for all measurements, indicating that membrane thermal stability was mediated mainly by non-additive gene actions. Membrane stability of flag leaf at the early milk stage was significantly correlated with grain yield. The parent of GenÇ 99 and 84ÇZT04 had low yield potential, whereas Chil's and Seri 82 had high yield potential. Grain yield, spike yield and kernel weight of $F_2$ population were found higher than their parents. These results suggest that genetic variation among genotypes for membrane stability can be utilized in wheat breeding in heat-stressed environments