DENEYSEL AKUT ORGANOFOSFAT ZEHİRLENMESİNDE TESTİS İNCE YAPISI

AMAÇ: Methamidophos organofosfat türü bir insektisit olup tarım alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Toksik bir madde olan methamidophosa maruz kalınması asetikolinesteraz aktivitesinin inhibisyonuna sebep olmakta ve sonuçta kolinerjik krizler görülmektedir. Methamidophos’un karsinogenezis, immuntoksisite, gelişim ve üreme sistemine toksik etkileri, çeşitli organlar üzerinde yapılan çalışmalarda rapor edilmiştir. Ancak erkek üreme sistemindeki etkileri ile ilgili çalışmalar son derece sınırlıdır. Bu çalışmada methamidophos’un sıçan testisine olan etkilerinin ince yapı düzeyinde araştırılması ve tedavi etkinliğinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. MATERYAL VE METOD: Çalışmada 34 adet erkek Wistar albino sıçan kullanıldı. Sıçanlardan 3 grup oluşturuldu. Grup 1 (n=12) 30 mg/kg methamidophos gavajla uygulandı. Grup 2 (n=12) 30 mg/kg methamidophos uygulandıktan sonra kolinerjik semptomların gözlenmesini takiben atropin ve pralidoxime verildi. Grup 3 (n=10) sıçanlara eşdeğer oranda NaCl verilerek kontrol grubu oluşturuldu. Plazma kolinesterazı enzimatik kalorimetrik metod ile ölçüldü. Elde edilen testis doku örnekleri elektron mikroskobik doku takip yöntemiyle hazırlandı ve incelendi. BULGULAR: Methamidophos uygulanmış birinci grupta yer alan sıçanların testis doku örneklerinde membrana proprida total kalınlık artışı, Sertoli hücrelerinde elektron denslikte artış, agranüler endoplazmik retikülüm vakuolizasyonu, dens mitokondriyonlar, artmış dev lipid damlacıklarının yanı sıra çoğu tübüllerde sitoplazmik lizis bulgularına rastlandı. Ayrıca spermatojenik hücrelerde arrest, lümene immatür dökülme ve apopitotik değişiklikler gözlendi. Antidot tedavisi uygulanmış ikinci grup örneklerinde ise bazı tübüllerde minimal değişiklikler görülmekle birlikte, tübüllerin çoğunluğunda, membrana propria, Sertoli hücreleri ve spermatojenik hücrelerde dikkati çeken yapısal düzelme izlenmedi. Kontrol grubu olarak değerlendirilen 3.grupta normal testis yapısı izlendi. TARTIŞMA VE SONUÇ: Methamidophos’a akut olarak maruz kalmanın testis ultrastrüktüründe önemli dejeneratif değişiklikler oluşturduğu, antidot tedavisiyle hücresel dejenerasyonların kısa sürede geri dönüşümlü olmadıkları bulundu