ONKOLOJİK CERRAHİ GEÇİREN HASTALARDA HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ SINIFLAMASI (NIC) KULLANILARAK GELİŞTİRİLEN TABURCULUK EĞİTİMİNİN CERRAHİ İYİLEŞMEYE ETKİSİ

ÖZET ONKOLOJİK CERRAHİ GEÇİREN HASTALARDA HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ SINIFLAMASI (NIC) KULLANILARAK GELİŞTİRİLEN TABURCULUK EĞİTİMİNİN CERRAHİ İYİLEŞME ÜZERİNE ETKİSİ Temel E, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Programı Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2019. Bu çalışma, onkolojik cerrahi geçiren hastalarda Hemşirelik Girişimleri Sınıflaması kullanılarak geliştirilen taburculuk eğitiminin cerrahi iyileşme üzerine etkisini incelemek amacıyla yarı deneysel olarak yapılmıştır. Araştırma, bir üniversite hastanesinin Genel Cerrahi Servisi’nde yapılmıştır. G-Power ile hesaplanan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 78 hasta örneklemi oluşturmuştur. Basit randomizasyon uygulanarak hastalar girişim ve kontrol grubuna ayrılmıştır. Araştırmanın verileri, Hasta Tanıtım Formu ve Hasta Değerlendirme Formu ile toplanmıştır. Hasta tanıtım formu 28 sorudan ve hasta değerlendirme formu ise Hemşirelik Girişimleri Sınıflaması’nın “cerrahi iyileşmede gecikme” basamağını içeren dokuz sorudan oluşan bir formdur. Hemşirelik Sonuçları Sınıflaması’ndan yararlanılarak oluşturulan form beşli likert tipindedir. Formdan en az “9” ve en fazla “45” puan alınabilmektedir. Veriler taburculuk öncesi, taburculuk sonrası ikinci, dördüncü ve sekizinci hafta olmak üzere dört aşamada toplanmıştır. İlk aşamada tüm hastalara hasta tanıtım ve hasta değerlendirme formu yüz yüze uygulanmıştır. Sonrasında girişim grubuna taburculuk eğitimi verilmiş ve eğitim konularını içeren kitapçık yanlarına verilmiştir. Kontrol grubu hastaları ise klinik standartlara göre izlenmiştir. Taburculuk sonrası ikinci, dördüncü ve sekizinci haftada iki hasta grubu da telefonla ulaşılarak hasta değerlendirme formu doldurulmuştur. Verilerin analizinde gruplar normal dağılım gösterdiğinden gruplar arasındaki farklılığın incelenmesinde bağımsız örneklerde t testi ile tekrarlı ölçümlerin değişkenlerle ilişkisinin incelenmesinde tekrarlı ölçümler ANOVA testi yapılmıştır. Girişim ve kontrol grubu hastalarının grup içi taburculuk öncesi, taburculuk sonrası ikinci, dördüncü ve sekizinci haftada cerrahi iyileşme puan ortalamaları arasında ve gruplar arası taburculuk sonrası ikinci, dördüncü ve sekizinci haftada cerrahi iyileşme puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır. Çalışmamızda gruplar arasında taburculuk öncesinde cerrahi iyileşmede görülen “özbakım uygulamalarında yardımcı gereksinimi” ile “etrafta hareket etmede güçlük” ve taburculuk sonrası ikinci, dördüncü ve sekizinci haftada “evdeki/işteki aktivitelere başlamayı erteleme durumu”, “iyileşmek/ toparlanmak için daha fazla zaman ihtiyacı” ile “yorgunluk” sorunlarında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır. Çalışmamızda onkolojik cerrahi geçiren hastalarda Hemşirelik Girişimleri Sınıflaması kullanılarak geliştirilecek taburculuk eğitiminin cerrahi iyileşmeyi hızlandırdığı sonucuna varılmıştır.İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ vi ŞEKİLLER DİZİNİ vii RESİMLER DİZİNİ viii TABLOLAR DİZİNİ ix ÖZET xi ABSTRACT xiii 1. GİRİŞ 1 1.1. Problemin Tanımı ve Önemi 1 1.2. Problemin Amacı 3 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. Ağız ve Farenks 4 2.2. Ağız ve Farenks Kanserleri 4 2.1.2. Ağız ve Farenks Kanserlerinde Tedaviler 5 2.2. Özofagus 6 2.2.1. Özofagus Kanseri 6 2.2.2. Özofagus Kanserinde Tedaviler 7 2.3. Mide 7 2.3.1. Mide Kanseri 8 2.3.2. Mide Kanserinde Tedaviler 9 2.4. İnce Bağırsak 10 2.4.1. İnce Bağırsak Kanserleri 10 2.4.2. İnce Bağırsak Kanserlerinde Tedavi 11 2.5. Kolon ve Rektum 11 2.5.1. Kolon ve Rektum Kanserleri 12 2.5.2. Kolon ve Rektum Kanserlerinde Tedaviler 13 2.5.2.1. Kolon ve rektum kanseri tedavisi olarak ostomi cerrahisi 14 2.6. Hemşirelik Girişimleri Sınıflaması (Nursing Intervention Classification-NIC) 15 2.7. Hemşirelik Sonuçları Sınıflaması (Nursing Outcomes Classification-NOC) 16 2.8. Cerrahi İyileşme 16 2.9. Taburculuk Eğitimi 18 3. GEREÇ VE YÖNTEM 21 3.1. Araştırmanın Tipi 21 3.2. Araştırmanın Yeri ve Özellikleri 21 3.3. Araştırmanın Zamanı 21 3.4. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi 22 3.5. Araştırmanın Değişkenleri 22 3.6. Araştırmaya Kabul Edilme ve Dışlanma Kriterleri 22 3.6.1. Araştırmaya Kabul Edilme Kriterleri 22 3.6.2. Araştırmadan Dışlanma Kriterleri 23 3.7. Veri Toplama Formu 24 3.7.1. Hasta Tanıtım Formu (EK 1) 24 3.7.2. Hasta Değerlendirme Formu (EK 2) 24 3.7.3. Eğitim Kitapçığı 25 3.7.4. Telefon 27 3.8. Ön Uygulama 27 3.9. Verilerin Toplanması 27 3.10. Verilerin Değerlendirilmesi 29 3.11. Araştırmanın Sınırlılıkları ve Güçlükleri 30 3.12. Araştırmanın Etik Yönü 30 4. BULGULAR 31 4.1. Hastaların Tanıtıcı Özellikleri, Klinik Durumları ve Cerrahi Özelliklerine Göre İncelenmesi 31 4.2. Hastaların Cerrahi İyileşme Durumlarının İncelenmesi 37 4.3. Girişim ve Kontrol Grubu Hastalarının Cerrahi İyileşme Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması 49 4.4. Girişim ve Kontrol Grubu Hastalarının Cerrahi İyileşme Puan Ortalamaları ile Bağımlı Değişkenlerin İlişkilerinin Karşılaştırılması 51 4.5. Girişim ve Kontrol Grubu Hastalarının Cerrahi İyileşme Puan Ortalamaları ile Bağımlı Değişkenlerin Karşılaştırılması 52 5. TARTIŞMA 57 5.1. Hastaların Tanıtıcı Özellikleri, Klinik Durumları ve Cerrahi Özelliklerine Göre Tartışılması 57 5.2. Girişim ve Kontrol Grubu Hastaların İyileşme Süreçlerinin Tartışılması 63 5.3. Girişim ve Kontrol Grubu Hastaların Cerrahi İyileşme Puanları ile Diğer Değişkenler Arasındaki İlişkinin Tartışılması 71 6. SONUÇLAR VE ÖNERİLER 73 6.1. Sonuçlar 73 KAYNAKLAR 77 EKLER 86 Ek 1. Hasta Tanıtım Formu 86 Ek 2. Hasta Değerlendirme Formu 88 Ek 3. Yazılı Eğitim Materyallerinin Uygunluğunun Değerlendirilmesi Formu 90 Ek 4. DISCERN Ölçüm Aracı (Quality Criteria for Consumer Health Information) 91 Ek 5. Mide Ameliyatı Geçiren Hastalar İçin Geliştirilen Eğitim Kitapçığı 94 Ek 6. Bağırsak Ameliyatı Geçiren Hastalar İçin Geliştirilen Eğitim Kitapçığı 99 Ek 7. Girişim Grubu Bilgilendirilmiş Gönüllü Olur Formu 105 Ek 8. Kontrol Grubu Bilgilendirilmiş Gönüllü Olur Formu 110 Ek 9. Aydın Adnan Menderes Ünivesitesi Hemşirelik Fakültesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurul İzin Yazısı 115 Ek 10. Aydın Adnan Menderes Ünivesitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi İzin Yazısı 117 ÖZGEÇMİŞ 11