Proces przemian w wychowaniu przedszkolnym w Łodzi po 1918 roku w świetle źródeł archiwalnych

The purpose of the research described in this work was to attempt to show transformations of pre-school education in Łódź after Poland had regained independence in 1918. The research was focused on the issue of organising pre-school education by Łódź local government, when the only institutions for pre-school children in Łódź included social shelters run by charitable organizations, parishes, communities of various denominations, and private individuals. Others issues included the stimuli and circumstances which decided about the organization of the first and the subsequent twelve municipal kindergartens in Łódź. The research was based on source materials kept in the National Archive in Łódź; the analysis included documents collected there (mainly documents of the Department of Education and Culture of the Municipal Board of Łódź). As a result, it was concluded that in 1922 the Board started pedagogical supervision of app. 15 community kindergartens and the inspection of their operation revealed many oversights. That issue became the main reason for action taken by the Łódź local government aimed at opening municipal pre-school institutions. The research has led to the conclusion that the transformations which could be observed in pre-school education after 1918 include, most of all, an attempt to standardize the pedagogical aspects of the operation of community shelters with a various status and to increase the level of education through regular supervision and methodological improvement, as well as starting a network of kindergartens in the city by opening the first municipal kindergarten in 1924.Celem badań w niniejszym szkicu była próba ukazania przeobrażeń w dziedzinie wychowania przedszkolnego w Łodzi po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Problem badawczy stanowiła kwestia organizowania edukacji przedszkolnej przez łódzki samorząd, kiedy jedynymi placówkami dla dzieci w wieku przedszkolnym w mieście były ochronki społeczne, prowadzone przez organizacje filantropijne, parafie i społeczności różnych wyznań oraz osoby prywatne. Innym zagadnieniem było to, jakie impulsy i okoliczności zadecydowały o zorganizowaniu pierwszej i 12 kolejnych miejskich placówek przedszkolnych w Łodzi. W poszukiwaniu odpowiedzi sięgnięto do materiału źródłowego stanowiącego zasób Archiwum Państwowego w Łodzi, poddając analizie badawczej zgromadzone tam dokumenty (głównie Wydziału Oświaty i Kultury Zarządu m. Łodzi). W wyniku badań stwierdzono, że w roku 1922 zarząd miejski objął nadzorem pedagogicznym około 15 społecznych placówek przedszkolnych, ale kontrole ich pracy wychowawczej wykazywały wiele uchybień. Ta kwestia stała się głównym impulsem do podjęcia przez łódzki samorząd działań ukierunkowanych na zakładanie własnych instytucji wychowania przedszkolnego. Wniosek z badań: przeobrażenia, jakie można odnotować w obszarze edukacji przedszkolnej po 1918 r., to przede wszystkim próba ujednolicenia działalności pedagogicznej ochronek społecznych o różnym statusie, podniesienie poziomu pracy wychowawczej przez systematyczny nadzór i doskonalenie metodyczne oraz zapoczątkowanie – poprzez powołanie w 1924 r. pierwszego miejskiego przedszkola – sieci placówek przedszkolnych w mieście