بررسی پوپولیسم ادبی درنمایش‌نامه‌های توفیق حکیم

Populism is a political term appeared with the rise of popular revolutions in Russia and France. Afterwards, it penetrates into literature. This term signifies advocating common people in politics, it follows the same trend in literature, too. The populist criticism culminates in France, because French critics were concerned with the literary works which treat low classes, undergrounds and miserable people. Tawfiq al-Hakim is an Egyptian prominent writer who studied law but devoted his life to literature and writing. He was a prolific writer who wrote in different styles. His works are characterized with commitment with the social problems and criticism of the social changes. Since the drama is written in dialogical form, it can deal with common people's concerns better than novel. Moreover it has no limitation in choosing the topics. This popular social spirit as well as his commitment to common people have made al-Hakim a popular writer. He exploited these themes to increase people's awareness and help them in managing their social problems. Applying the populist criticism, this article shows that Tawfiq al-Hakim's work was not a mere imitation of Western populistic works. His innovations can be found in selection of the themes and concentration on local problems.پوپولیسم اصطلاحی سیاسی‌ست که با ظهور انقلاب‌های مردمی در روسیه و فرانسه ظهور کرد و پس از آن وارد ادبیات شد. این اصطلاح در سیاست به جانبداری از توده‌ی مردم پرداخت و در ادبیات نیز همین روند را درپیش گرفت و به بیان مفاهیمی می‌پردازد که با عامه‌ی مردم درارتباط بوده است. این مکتب ادبی در فرانسه به اوج خود رسید و به بیان شرح حال مردم طبقه‌ی ضعیف و زندگی آن‌ها در زاغه‌نشینی‌های اطراف شهر پرداخت و مانند سایر مکتب‌ها به سایر سرزمین‌ها انتقال یافت. توفیق حکیم، نویسنده و نمایش‌نامه‌نویس و دارای آثار متعدد به سبک‌های گوناگون ادبی‌ست. توجه‌به قضایای اجتماعی از مهم‌ترین شاخصه‌های نمایش‌نامه‌ها و رمان‌هایش است. او نویسنده‌ای متعهد است و به ثبت و نقد تحولات جامعه می‌پردازد. به‌خاطر روحیه‌ی اجتماعی و مردم‌پسند توفیق حکیم و تعهد و التزامی که او درمقابل همین مردم دارد، به‌عنوان نویسنده‌ای مردمی که موضوعات پوپولیستی را در آثار خود به قصد آگاهی و حرکت مردم به‌سوی مسیر درست برمی‌گزیند، شناخته می‌شود. اثر «المسرح المجتمع» که حاوی مضامین مختلف سیاسی و اجتماعی‌ست، به‌عنوان شاهد مثال سبک پوپولیستی توفیق حکیم بررسی شد. پس‌از تعریف‌های ارائه‌شده از پوپولیسم و تطبیق آن با نمایش‌نامه‌های وی، این نتیجه به‌دست آمد که توفیق حکیم نویسنده‌ی مقلد بی‌چون‌وچرای مکتب پوپولیسم در غرب نبوده است. او در انتخاب مضامین و مفاهیم ابتکار و ابداع داشته است، و درون‌مایه‌ی آثار را متناسب با اقتضائات جامعه‌ی مصری خود انتخاب کرده است